گزارش جشن یک‌سالگی تنها مرکز دندان‌پزشکی زنان HIV+ در خانه خورشید

لبخند زری

شهرزاد همتی: حالا ١١ سال است کنار دیوارهای بلند پارک حقانی، درست در انحنای کشیده خیابان علیزاده و مقابل پمپ‌بنزین شوش «خانه خورشید»، خانه امن زنان دروازه‌غار است. لیلا ارشد، مددکار اجتماعی و همکارش، سرور منشی‌زاده، بعد از سال‌ها کار برای ترک اعتیاد زنان معتاد این محله، حالا شرایط زندگی بهتر را برای زنانی مهیا می‌کنند که در همین خانه خورشید ترک کرده‌اند. دیروز جشن یک‌سالگی سایت دندان‌پزشکی کوچک خانه خورشید بود؛ جشنی کوچک با دندان‌پزشکانی که بی‌منت یک روز در هفته را به خانه خورشید می‌آیند و زنان و کودکان اچ.آی.وی مثبت و معتاد را درمان می‌کنند.

با آنکه قرار و قانون این است که در هر مرکز پزشکی با بیماران مراجعه‌کننده به‌مثابه یک بیمار اچ.آی.وی مثبت برخورد شود و تمام مراحل ضدعفونی وسایل پزشکی انجام شود، اما دندان‌پزشکان و مراکز پزشکی بی‌شماری هم هستند که وقتی بیماری صادقانه به آنها مراجعه می‌کند و بیماری‌اش را با آنها در میان می‌گذارد، دست رد به سینه‌شان می‌‌زنند. این ماجرا موضوع گله پزشکان حاضر در خانه خورشید هم بود که آمده بودند تا در کنار خانواده خانه خورشید یک سالگی دندان‌پزشکی کوچکشان را جشن بگیرند؛ آنها هم می‌گفتند پزشکان بسیاری بودند که به دلایلی واهی از همراهی آنها منصرف شده‌اند. اینجا در محله دروازه‌غار، در خانه خورشید آدم‌ها یاد گرفته‌اند با امید زندگی کنند؛ یعنی هرچقدر هم زندگی بیرون این درها سیاه باشد، هر گوشه محله علیزاده کارتن‌خوابی چپیده باشد تا برف‌های در حال آب‌شدن روی شیروانی‌های قدیمی روی سرش آوار نشود، اما داخل حیاط خانه خورشید زن‌ها هنوز امیدوارند، هر چقدر که خبرهای بد شهر را احاطه کرده باشد.

دور تا دور سالن کوچک را صندلی چیده‌اند و با شیرینی خانگی از میهمان‌ها پذیرایی می‌کنند. مدعویان همه استخوان‌خردکرده‌های دندان‌پزشکی هستند، آدم‌هایی که می‌گویند هر روز که نوبت آنهاست تا به خانه خورشید سر بزنند، با یک کوله‌بار تازه از غم روانه خانه‌شان می‌شوند. از یک‌سال پیش که لیلا ارشد یک یونیت ٢٠ میلیون تومانی هدیه می‌گیرد و فکر می‌کند دیگر می‌تواند بدون دغدغه دندان‌پزشکی‌اش را راه بیندازد، کمی می‌گذرد تا بداند خرج درست‌کردن دندان و وسایل دندان‌پزشکی گران‌تر از چیزی است که با یک یونیت زندگی را شیرین کند. همین‌جاست که انجمن دندان‌پزشکی ایران و یک شرکت واردکننده وسایل دندان‌پزشکی وارد کار می‌شوند و دندان‌پزشکی کوچکی افتتاح می‌شود که به گفته لیلا ارشد تا امروز ١٠۴ بیمار را پذیرش می‌کند که مطابق آمار برای آنها ٢١٧ دندان کشیده شده و ١٢٨ ترمیم کامپوزیت، ۴١ جرم‌گیری، چهار قالب‌گیری و ۶٨ عصب‌کشی، ١١٧ آمالگام و دو مورد جراحی انجام شده است.

ارشد می‌گوید: ما چند سال پیش از این زنان را به یک مرکز دندان‌پزشکی در میدان شوش می‌فرستادیم وقتی نامه ما را می‌دیدند از پذیرش مریض سر باز‌می‌زدند، من مدام به آنها می‌گفتم واقعا چه فرقی میان این زنان که از خانه خورشید به میدان شوش می‌آیند و زنان دیگری که از پارک می‌آیند و به شما مراجعه می‌کنند، وجود دارد؟ آیا صرف نامه خانه خورشید است که شما را مطمئن می‌کند آنها اچ.آی.وی مثبت هستند؟ حالا این ماجرا را شما برای ما حل کرده‌اید.

دکتر زرگرانی، یکی از دندان‌پزشکان خانه خورشید، می‌گوید: من خودم حتی در مطبم وقتی بیمار اچ.آی.وی مثبتی مراجعه می‌کند، سعی می‌کنم که او را آخرین نفر ببینم، این در شرایطی است که به‌صورت خود‌اقرار بگوید هپاتیت دارم، در‌ غیر‌ این‌ صورت اگر تمامی مراحل ضدعفونی و مسائل ایمنی رعایت شود، دیگر جای نگرانی نیست.

دکتر عظیمی می‌گوید: من فکر می‌کنم مسئله اصلی کم‌اطلاعی خود ما به عنوان پزشک است. من به یک‌سری از همکاران خودم هم انتقاد دارم. خاطرم هست که قبل از ملحق‌شدن به خانه خورشید، یکی از متخصصان بیماری‌های عفونی برای همکاران ما کلاس گذاشتند تا راه‌های انتقال این بیماری‌ها را به ما توضیح دهند که ما بتوانیم خودمان را در برابر انتقال این بیماری در هنگام درمان دندان فرد اچ.آی.وی مثبت محافظت کنیم. با‌ این‌حال، از جمع همکاران زیادی که در آن کلاس حضور داشتند، خیلی از ‌آنها حاضر به همکاری با خانه خورشید نشدند و گفتند به‌دلایل مختلف نمی‌آیند. اطلاعات آنقدر کم است که خود همکار من حاضر نیست که به اینجا بیاید چون می‌ترسد، ایدز بگیرد! این در حالی است که روزانه ممکن است همه ما با یک بیمار اچ.آی.وی مثبت در مطبمان طرف باشیم بدون آنکه او بگوید و ما بدانیم او مثبت است.

تعداد مراکزی که به بیماران اچ.آی.وی مثبت خدمات می‌دهند، بسیار کم است. یک مرکز در پاسگاه نعمت‌آباد تهران که در سال ٩٣ افتتاح شده و تنها دندان‌پزشکی که آنجا شروع به کار کرد دکتر محمدابراهیم ذاکر بود که حالا در جشن خانه خورشید حضور دارد. او می‌گوید یک‌سال آنجا خدمات ارائه کرده ولی به دلیل گرانی وسایل دندان‌پزشکی کار را تعطیل می‌کند، اما یک دکتر دیگر کارهای ابتدایی دندان‌پزشکی را آنجا انجام می‌دهد.

کار دندان‌پزشکی خانه خورشید با همین یک یونیت تا الان ادامه پیدا کرده و اولش قرار بود فقط دندان‌های خراب‌ کشیده شود، اما الان دندان‌پزشکان این مرکز روکش و تراش و عصب‌کشی و جراحی‌های جدی را برای بیماران انجام می‌دهند. حتی خیلی از مریضانی که کارشان پیچیده است، بدون هیچ هزینه اضافی به مراکز جراحی و مطب این پزشکان برای ادامه کار دعوت می‌شوند.

دکتر بیات موحد که از افتتاح‌کنندگان این سایت دندان‌پزشکی است، می‌گوید: مشکل مواجهه با اچ.آی.وی در ایران یک مشکل فرهنگی است. با معاون آموزشی دانشگاه تهران صحبت می‌کردم، ایشان از کار ما خیلی استقبال کردند و گفتند ما بهترین مرکز را در اختیار شما قرار می‌دهیم. هرچند یونیت هم بخواهید به شما می‌دهیم، اما نیرو برای اچ.آی.وی مثبت نمی‌توانیم جذب کنیم. اتفاق آشنایی با خانم ارشد، باعث شد تنها مرکز خدمات دندان‌پزشکی فعال به بیماران اچ.آی.وی مثبت راه‌اندازی شود. ما چند مرکز در تهران داریم، اما اینجا تنها مرکزی است که وقت خارج‌شدن از آن ازهم‌پاشیده‌ام، چون اینجا با یک بیمار معمولی طرف نیستیم؛ بیماری که نمی‌شود از او توقع تشکر یا رفتار عادی داشت، بیماری که معجونی از مشکلات است. یادم می‌آید یک بیمار ١٢ ساله داشتم که تمام دندان‌هایش خراب بود. به او گفتم دختر قشنگم، باید مراقب دندان‌هایت باشی، به نظافت دهانت اهمیت بده. تو می‌خواهی ازدواج کنی…، دختر بدون اینکه حالت چهره‌اش عوض شود، گفت: من دو سال پیش ازدواج کردم و حالا طلاق گرفته‌ام. این مثال را زدم تا بگویم آدم‌های اینجا با چه مشکلات غیرقابل‌ تصوری دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

حداقل سه روز در هفته زنان خانه خورشید و محله دروازه‌غار دندان‌پزشک دارند. دندان‌پزشکانی که از پزشکان مطرح و معروف تهران هستند، در هر روز مراجعه حداقل پنج بیمار را ویزیت می‌کنند. خیلی از آنها می‌گویند باید حداقل هفت بیمار را در روز ببینند تا خیالشان راحت شود. روی این یونیت کوچک و صورتی‌رنگ خانه خورشید حداقل هفته‌ای ٢٠ بیمار می‌نشینند؛ ٢٠ بیماری که اعتیاد، دندانی‌ برایشان باقی نگذاشته و البته پولی هم ندارند که حتی برای یک‌بار معاینه به دندان‌پزشک بدهند. ارشد می‌گوید: زنانی که به این دندان‌پزشکی مراجعه کرده‌اند خودشان خیلی احساس رضایت می‌کنند، چون هر آدمی، به‌خصوص ما زن‌ها برایمان بسیار مهم است که ظاهر آراسته‌ای داشته باشیم. به‌خصوص وقتی زنان را برای کار ارجاع می‌دهیم، صورت از شکل‌افتاده و دندان‌های خراب کافی است که هر انگی به آنها بزنند، اما علاوه‌ بر اینکه آلام آنها را کم کرده‌اید، زیبایی و چهره مناسب‌تری به آنها هدیه داده‌اید.

خنده‌های بدون ترس زنانی که در طبقه پایین خانه خورشید مشغول بسته‌بندی محصولاتشان هستند و دندان‌های صاف و یکدستی که در صحبت‌کردن سعی می‌کنند نشانت دهند، مصداق واقعی همین ادعای اوست، مثل همان وقتی که زری، یکی از بهبودیافتگان خانه خورشید، با اعتمادبه‌نفس در میان پزشکان می‌ایستد و دندان‌هایش را نشانشان می‌دهد و با لبخند از آنها تشکر می‌کند. او می‌خندد، از ته دل و بدون خجالت می‌خندد، مثل بقیه زنان خانه خورشید؛ زنانی که اگر دغدغه شناسنامه و یک زندگی امن و اچ.آی.وی مثبت را دارند، حداقل می‌دانند که خرج سرسام‌آور دندان گریبانشان را رها کرده.

 

منبع:دندانه