مرور دستاوردهای طرح تحول سلامت دهان و کارنامه شورای سلامت دهان در گفتگو با دکتر اکبر فاضل
شورای سلامت دهان برنامه مصوب میکرد وزیر تصمیم دیگری میگرفت!
عمر دولت یازدهم رو به پایان است و وقت آن رسیده تا کارنامه دولتمردان تدبیر و امید را در حوزه های مختلف بررسی و تحلیل کنیم. وزارت بهداشت در حوزه دندانپزشکی و سلامت دهان با احیا اداره سلامت دهان و دندان و تشکیل اداره امور درمان دندانپزشکی و شورای سلامت دهان، به دندانپزشکی نگاه دوبارهای کرد. اما آیا ساختارهای جدیدی که برای تولیت سلامت دهان و دندان در کشور ایجاد شد، به دستاورد مورد انتظار رسیدند؟ به نظر میرسد بهرهمندی مردم مناطق محروم از خدمات دندانپزشکی هنوز در پیچوخمهای چارهاندیشی باقی مانده است، شمار زیادی از اعضای جامعه هدف طرح تحول سلامت دهان، از پوشش بیمهای که به آنان وعده داده شده بود بیبهره هستند و هنوز جایگاه مشخصی برای نیروهای حد واسط دندانپزشکی در کشور وجود ندارد.
دکتر اکبر فاضل، رئیس پیشین دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی و عضو شورای سلامت دهان، در این گفتگو به نقد کارنامه دولت در حوزه دندانپزشکی پرداخته است که در ادامه میخوانید:
– آقای دکتر فاضل! به عنوان عضوی از شورای سلامت دهان، کارنامه دوساله آن را چگونه ارزیابی میکنید؟ از آنجایی که در سال ۹۵ در فعالیت شورا وقفه ایجاد شد، آیا میتوان گفت آنچنان که انتظار میرفت کارآمد نبوده است؟
دلیل تشکیل نشدن جلسات اعضای شورای سلامت دهان، ایجاد سرخوردگی در آنها بود، چراکه اگر قرار باشد ما برنامه راهبردی کوتاهمدت، میانمدت و درازمدت بنویسیم و تصویب کنیم و در نهایت مقام وزارت تصمیم دیگری بگیرند، احتمالاً دیگر دلیلی برای جمع شدن اعضاء وجود ندارد. ما انتظار داشتیم که دولت تدبیر و امید به نظر کارشناسان اعتماد کند، چرا که کارشناسان خوبی هم در شورا گرد هم آمده بودند و از جناحهای مختلف بودند.
– برای برنامههایی که در شورا مصوب کرده بودید و به سرانجام نرسید مصداق میآورید؟
برای مثال همگی ما متفقالقول بودیم که مسئله احیاء طرح بهداشتکار دهان و دندان به غیر از خسارت برای کشور ما چیز دیگر ندارد. چرا که در این صورت، دوباره وارد فاز درمان میشوند. این در حالی است که نیروهای حد واسط، شاخصهای سلامت دهان را بهبود میبخشند و شرح وظایف آنها شامل آموزش بهداشت دهان، جرمگیری، فیشورسیلانتتراپی، فلورایدتراپی، غربالگری و ارجاع است، اما بهداشتکاران دهان و دندان در درمان مداخله میکنند و تجربه نشان میدهد که پیش از این هم DMF را منتقل نکردهاند، اما وزیر بهداشت علیرغم نظر کارشناسان عضو شورای سلامت و با وجود تعداد زیادی دندانپزشک بومی در کشور، به دنبال احیاء طرح بهداشتکار دهان و دندان هستند.
– راهحل شورا برای بهرهمندی مردم مناطق محروم از خدمات درمانی دندانپزشکی چه بود؟
در شورای سلامت هر یک از خدمات سطح یک و دو و سه را تعریف و بر اساس شرح وظایف آنها، کوریکولوم آموزشی را بازنگری کرده بودیم. بنا بر این تعریف، صرفاً دندانپزشکان باید خدمات سطح دو را ارائه دهند و از نظر تعداد دندانپزشک هم که در کشور کمبودی وجود ندارد. درضمن ما چند نوع نیروی متعهد داریم که با نمره پایینتر و با استفاده از سهمیه استانی خود، در کنار کسانی که رتبههای یک رقمی و دو رقمی در کنکور کسب کردهاند درس میخوانند و این سهمیه هم به این دلیل تعریف شده است که حداقل شش سال در محلی که دانشگاه علومپزشکی تعیین میکند خدمت کنند. ضمنا طبق برنامههای شورای سلامت دهان، حدود ۷۰۰ مرکز از ۱۲۰۰ مرکز درمانی بهداشتی شهری و روستایی که یونیت خالی داشتند، بدون فراخوان مؤثری از دندانپزشک پر شدند و کار در حال پیشروی خوبی بود، اما وقفهای ایجاد شد و برنامهها تغییر کردند. بعد هم برنامه تکنسین سلامت دهان معرفی شد و در نهایت آقای وزیر گفتند که تعدادی از افراد به اسم بهداشتکار دهان و دندان و با همان شرح وظایف در دانشگاهها پذیرش شوند.
– چرا دندانپزشکان متخصص مجبور به گذراندن طرح میشوند، اما ادعا میشود که این تعهدات را نمیتوان از دندانپزشکان عمومی گرفت؟
من دلیل این بلبشو را نمیدانم. یا افراد از سهمیههایی که برای ورودیهای کنکور سراسری قائل شدند اطلاعی ندارند، یا نمیخواهند این قانون را اجرا کنند. اگر قرار نیست این نیروها را به کار بگیریم، پس این سهمیه را از کنکور سراسری برداریم چرا که ظلم در حق بیتالمال و مملکت است.
در حال حاضر هم که تمام استانها دانشکده دندانپزشکی دارند و افراد میتوانند در مناطق خود درس بخوانند و کسانی که واقعاً رتبه دانشگاههای شاخص را آوردهاند در آنها پذیرفته شوند. قانون مناطق محروم ۲ و ۳ در دهه ۶۰ و زمانی که تعداد دانشکدههای دندانپزشکی انگشتشمار بود، برای تربیت نیرو برای مناطق محروم مصوب شد و اگر دیگر کارایی ندارد، پس بهتر است آن را برداریم تا هر کس در جایگاه واقعی خودش قرار بگیرد.
– آیا شورا برای برخورداری هر شهر از دندانپزشکان مورد نیاز خود، بر بومی پذیری تأکید کرده است؟
بله. این موضوع در شورای سلامت دهان مطرح شده است و جزو برنامه پذیرش دانشجو است. زمانی هم که دانشکدههای دندانپزشکی در شورای گسترش مجوز میگرفتند، درصد بومیپذیری آنها با توجه به مراکز شهری و روستایی استان تعیین میشد. برای مثال در دورهای که من دبیر شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی بودم، استان هرمزگان ۱۰۰ درصد دانشجوهای خود را بومی گرفت و چهار دوره این کار را ادامه داد و تمام مراکز بهداشتی و درمانی خود را با سهمیه خود پر کرد.
– کارنامه وزارت بهداشت را در سال ۹۵ در حوزه دندانپزشکی چگونه ارزیابی میکنید؟
میتوان گفت در سال ۹۵ کار مثمر ثمری در دندانپزشکی انجام ندادیم. چرا که برونداد کارهای ما این است که خدمات را عادلانه در دسترس مردم قرار داده باشیم، پرداخت از جیب آنها را به حداقل رسانده باشیم و برنامهریزی داشته باشیم که شاخصهای سلامت را در دراز مدت بهبود ببخشیم، اما با این بلبشویی که در حال حاضر داریم چندان به این دورنما خوشبین نیستیم.
طرح تحول سلامت دهان چه نتایجی کسب کرد؟
طرح تحول نظام سلامت اصلاً به دندانپزشکی نرسید. ما درخواست کردیم که دندانپزشکی هم جزو این طرح لحاظ شود و فقط به پزشکی نپردازند و آقای وزیر هم در سال دوم وزارتشان به ما قول دادند که برای آن بودجهای در حد چندین میلیارد در نظر بگیرند و مصوب کردند که ۵۰۰ بیمارستان، هر کدام حداقل به پنج یونیت دندانپزشکی تجهیز شوند. این در حالی است که چنین بحثهایی اصلاً با منطق جور درنمیآید، چرا که ما بستری به نام سیستم شبکه داریم که بهترین ساز و کار برای خدمت به مردم است و میتوانیم با تقویت آن هر نوع خدمتی را ارائه بدهیم. حسن سیستم شبکه هم این است که بستری ثابت به شمار میآید و با تغییر وزرا تغییر نمیکند. بنابراین اگر عزم خود را روی سیستم شبکه میگذاشتیم و جایگذاری نیروهایی که برای سطوح مختلف تعیین کرده بودیم را پیگیری میکردیم، کار زودتر به نتیجه میرسید. در حال حاضر هم که طرح تحول به کمبود بودجه برخورده است و در حالی که به انتهای کار وزیر نزدیک میشویم ، توقعاتی در مردم ایجاد شده است که به راحتی قابل برگشت نیست. البته از اول هم پیدا بود که پول ریختن در سیستم درمان کشور بدون در نظر گرفتن الزامات، به شکست منجر میشود. باید قدری با خودمان فکر کنیم که کدامیک از این اقدامات تدبیر و کدامیک امید هستند و اصلاً چه تدبیری داشتیم که به آن امید داشته باشیم؟
منبع:دندانه