بهداشتکاران نمیخواهند دندانپزشک شوند!
گفتگو با نوشین سهرابی، نایبرئیس انجمن بهداشتکاران دهان و دندان درباره خواستهها و چالشهای آن
اعتراض به احیاء طرح تربیت بهداشتکاران دهان که به دلیل وجود خلاء قانونی، پیش از این ۱ بار در سال ۶۶ به بیراهه رفته و سبب شده بود نیروهایی که در اصل برای تأمین خدمات دندانپزشکی پیشگیرانه تربیت شدهاند، وارد رشته دندانپزشکی و ارائه خدمات بالینی شوند، فقط به دندانپزشکان محدود نمیشود، بلکه انجمن بهداشتکاران دهان و دندان هم به این رویه و تکرار این تجربه معترض است. بنابراین مناسب دیدیم درباره دلیل مخالفت این انجمن با تربیت دوباره بهداشتکاران و راهکارهای پیشنهادی اعضای هیات مدیره آن برای رفع این انحرافات گفتگویی با نوشین سهرابی، نایبرئیس انجمن بهداشتکاران دهان و دندان داشته باشیم که در ادامه میخوانید.
– ظاهراً انجمن بهداشتکاران دهان و دندان هم با احیاء طرح تربیت بهداشتکارن دهان مخالف است. دلیل این مخالفت چیست؟
در ابتدا باید بگویم اعضای انجمن ما را بهداشتکاران سال ۴۴، پرستاران دندانپزشکی، و کاردانان بهداشت دهان تشکیل میدهند و بهداشتکاران دهان که سال ۶۶ تربیت شدهاند و حالا دیگر دندانپزشک شدهاند، مشمول عضویت این انجمن نمیشوند. هیات مدیره انجمن ما برای مخالفت خود چند دلیل دارد. اول اینکه در کشور ما در حال حاضر هم به اندازه کافی دندانپزشک وجود دارد و مشکل اصلی که سبب عدم بهرهمندی مناطق محروم از خدمات دندانپزشکی میشود، ماندگار نشدن دندانپزشکان در این مناطق است که راه حل خودش را دارد و اگر اصل مشکل مرتفع نشود، تربیت دندانپزشکان جدید هم آن را شدیدتر میکند.
موضوع دیگر، نیازی است که جامعه به بهداشتکاران دارد. چرا که تأمین خدمات دندانپزشکی برای دولت و مردم گران است و در کشورهای پیشرفته، دولتها تلاش میکنند بر خدمات سطح ۱ و ۲ تمرکز کنند تا افراد کمتری به خدمات سطح ۳ و ۴ دندانپزشکی نیاز پیدا کنند. بنابراین فرستادن دندانپزشک به مناطق محروم، یک راهکار فوریتی است، اما اگر بخواهیم مشکل را ریشهکن کنیم، باید خدمات پیشگیرانه را به این مناطق ببریم و تقویت کنیم. در غیر این صورت یک چرخه معیوب را تکرار میکنیم که در آن افراد مدام به دلیل بهرهمند نبودن از بهداشت مناسب، به خدمات درمانی سطوح بالاتر نیاز پیدا میکنند.
موضوع دیگر، این است که بهداشتکارانی که سال ۶۶ تربیت شدهاند، به دنبال تصمیمات حاکمیتی دندانپزشک شدهاند و هیچ یک در روستاها نماندند. بنابراین خدمت در مناطق محروم بهانهای بوده است که این اشخاص وارد رشته دندانپزشکی بشوند و این یک تجربه شکستخورده است که اصل مشکل را حل نکرده و آزموده را آزمودن خطا است.
– بنابراین شما هم با دندانپزشک شدن بهداشتکاران دهان مخالف هستید؟
بله. اگر کسی بخواهد دندانپزشک شود، کنکور سراسری راه را برایش باز کرده است، اما بهداشتکاران دهان جایگاه خود را دارند که در ایران درست تعریف نشده است. تنها رشتهای که در کشور ما در مقطع کاردانی باقی مانده، همین رشته است و این باعث میشود فارغالتحصیلان آن از مسیر اصلی خود منحرف بشوند؛ چرا که جایگاه شغلی و ردیف استخدامی برای آنان وجود ندارد. بنابراین فارغالتحصیلان این رشته برای بهبود بخشیدن به جایگاه اجتماعی و شغلی خود ترجیح میدهند در رشتههای دیگر تحصیل کنند و این یعنی همین تعداد معدودی که برای پیشگیری تربیت شدهاند هم به دلیل مسدود بودن ادامه مسیر تحصیل خود به رشتههای دیگر میروند.
بنابراین راهکار ماندگاری بهداشتکاران در جایگاه واقعی خود، هموار شدن راه برای ادامه تحصیل و تعریف کردن جایگاه شغلی مناسب برای آنان در شبکه بهداشت است. چرا که دانشآموختگان این رشته در حال حاضر در کلینیکهای خصوصی یا نهایتاً سازمانهای دولتی و اداری مشغول به کار هستند، در حالی که جای اصلی آنها شبکه بهداشت و خانه بهداشت است.
– اما برخی از دستاندرکاران طرح احیا تربیت بهداشتکاران، پیش از این در گفتگو با نگین دندانپزشکی اظهار کردهاند که امکان ادامه تحصیل برای تکنسینهای سلامت دهان در این رشته و نه در رشته دندانپزشکی، فراهم شده است. آیا کوریکولوم آموزشی این رشته برای مقطع کارشناسی و مقاطع بالاتر تدوین نشده است؟
کوریکولوم آموزشی رشته بهداشت دهان حدود ۹ سال است که تا مقطع کارشناسی ارشد تدوین شده است، اما هیچ کدام از دانشگاههای علومپزشکی اجازه تحصیل دانشجویان این رشته را در دانشگاه خود ندادند. درخواست من از آقایان دکتر بیات، دکتر جعفری، دکتر اقبال و سایر روسای دانشگاهها این است که به این دانشجویان اجازه تحصیل بدهند، چرا که همانطور که اساتید ما استحضار دارند، شاخص پوسیدگی در کشور ما ۵ برابر کشورهای پیشرفته است و این خود تاکیدی بر لزوم اجرای برنامههای پیشگیرانه سلامت دهان است.
– جایگاه شغلی بهداشتکاران دهان در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا چیست؟
در کشورهای پیشرفته، بهداشتکاران دهان در مقطع کارشناسی، مسئولیت سلامت دهان مردم را در محلهای اجتماع آنان مانند مدارس، مهدکودکها، کارخانجات و فرهنگسراها با کارهایی مانند غربالگری، آموزش بهداشت، معاینات دورهای و اقدامات پیشگیرانه برعهده میگیرند. در مقطع کارشناسی ارشد، مسئولیت خدمات پیشگیرانه دندانپزشکی یک شهر بر عهده آنها قرار میگیرد و در مقطع phd این رشته که در ایران دندانپزشکی جامعنگر نام دارد و راهی برای ورود بهداشتکاران به آن وجود ندارد، فارغالتحصیلان میتوانند مشاور وزیر بشوند. چرا که خدمات درمانی، یک، ششم فرمول ارتقای سلامت است و پیشگیری، توانمندسازی و آموزش سلامت بخشهای دیگر آن هستند که هیچ یک در کوریکولوم آموزشی دندانپزشکان تعریف نشده است. در کشور ما اعضای شورای سلامت دهان و اداره سلامت دهان که بسیار برای تعیین خط مشی دندانپزشکی در کشور زحمت میکشند، همگی دندانپزشک هستند که در زمینه درمان آموزش دیدهاند. گذشته از این، جای بهداشتکاران سلامت دهان در رسانه و آموزش و پرورش و شهرداری خالی است و نیاز به مشاوره کارشناسان ارشد این رشته در ارگانهای دیگر حس میشود.
منبع:دندانه