مروری بر خطرات شغلی حرفه دندانپزشکی

 

گهی پشت‌به زین و گهی زین به پشت!

بیشتر دندانپزشکان، دردهای عضلانی-اسکلتی را در قسمتی از دوران‌ کار حرفه‌ایشان تجربه می‌کنند. اگرچه ممکن است یک کمردرد یا گردن‌درد موقتی چندان مورد توجه قرار نگیرد، ولی در صورت نادیده گرفتن درد‌های مکرر این‌چنینی، احتمال بروز یک ناتوانی پایدار وجود دارد. این مسأله در حالت‌های پیشرفته ممکن است حتی موجب جلوگیری از فعالیت حرفه‌ای دندانپزشک شود. تحقیقات بیانگر یک شیوع ۸۱ درصدی از درد بازو، گردن، کمر و شانه در میان دندانپزشکان است.

دردهای اسکلتی
عوامل خطرسازی نظیر وضعیت‌ها و حالت‌های استاتیک طولانی‌مدت، انجام حرکات تکراری، قرار گرفتن در یک وضعیت نامناسب به مدت طولانی، استعداد ژنتیکی، استرس روانی و سن، همگی از جمله عواملی هستند که می‌توانند به یک درد
عضلانی-اسکلتی در یک دندانپزشک منجر شوند. در این می‌ان، ناحیه در معرض خطر بسته‌ به تخصص دندانپزشک متفاوت است. به عنوان مثال، پریودونتیست‌ها (متخصصان لثه) بیشتر مستعد ابتلا به درد گردن، شانه، دست و مچ هستند اما دندانپزشک‌های عمومی بیشتر مستعد ابتلا به کمردرد و آسیب‌های گردنی (به دلیل قرار گرفتن در وضعیت‌های استاتیک طولانی‌مدت) هستند، ولی کمتر به عوارض ناشی از آسیب‌های حرکتی تکراری که در پریودونتیست‌ها وجود دارد مبتلا می‌شوند. خم کردن سر به جلو در حین کار و به مدت طولانی یک حالت شایع در میان دندانپزشکان است. خم شدن و قوز کردن دندانپزشک روی بیمار برای دستیابی به دید بهتر در دهان بیمار موجب افزودن یک بار اضافی بر گردن می‌شود. نتیجه طبیعی این موضوع، بروز یک درد گردن است که به آن سندرم درد گردنی گفته می‌شود. این سندرم می‌تواند موجب بروز سردرد‌ و درد مزمن در عضلات گردن، شانه‌ها و کتف شود که حتی به بازو‌ها نیز انتشار می‌یابد.

مسمومیت با مواد دندانپزشکی
از‌‌ همان زمانی که جیوه در ترکیب مواد پرکننده دندان مورد استفاده قرار گرفت، یک علامت سوال بزرگ در مقابل آن به وجود آمد: «آیا این ماده که از سمی‌ترین عناصر موجود در طبیعت به شمار می‌رود، خطری برای بدن انسان دارد، یا نه؟» اگرچه امکان آزاد شدن جیوه از داخل آمالگام، که یکی از مواد پرکردنی دندان هاست تقریبا وجود ندارد و از این نظر خطری متوجه کسانی که اقدام به ترمیم دندان‌ها با آمالگام می‌کنند، نیست؛ احتمال ایجاد مسمومیت دندانپزشکان و دستیار آن‌ها که هر روز چند ساعت با ترکیباتی نظیر آمالگام سر و کار دارند، بسیار زیاد است. اگرچه جیوه از راه پوست و بلع قابل جذب است، اما خطر اصلی با جذب آن از طریق استنشاق یا تنفس است. اگر میزان جیوه در خون از؟؟؟ نانوگرم در میلی لیتر بالا‌تر رود، علایم مسمومیت آشکار می‌شود. به دلیل اینکه بخار جیوه، رنگ، طعم و بو ندارد، بنابراین کشف آن حتی در شرایطی که در بالا‌ترین مقدار ممکن هم باشد، به راحتی ممکن نیست. اهمیت خطر مسمومیت با جیوه به حدی است که یک قطره خالص از آن می‌تواند تمام هوای یک مطب با اندازه معمولی را اشباع کند. البته باید تأکید کرد که مقدار جیوه‌ای که در مطب‌های دندانپزشکی برای پرکردن دندان‌ها به کار می‌رود، آن قدر نیست که چنین عوارضی برجای بگذارد، اما رعایت اصول ایمنی هم برای بیمار و هم دندانپزشک از ایجاد مشکلات بعدی پیشگیری می‌کند

محافظت از مسمومیت با جیوه
برای از بین بردن احتمال خطر مسمومیت با جیوه هوای داخل مطب باید به خوبی تهویه شود و تمام جیوه‌های اضافی نظیر کپسول‌های مصرف‌شده و خرده‌های آمالگام که در حین متراکم کردن باقی مانده‌اند، باید جمع‌آوری شوند و درون ظرف‌های نشکن که در آن‌ها کاملا بسته می‌شود، نگهداری شوند. عرضه بهداشتی جیوه توسط فروشندگان و تولیدکنندگان و مصرف صحیح آن نقش بسیار مؤثری در جلوگیری از آلودگی محیط زیست دارد. خرده‌های
باقی‌مانده آمالگام و مواد آلوده به جیوه به هیچ وجه نباید سوزانده شود. بنابراین نباید آن را همراه با سایر زباله‌ها دور ریخت، چرا که ممکن است بعد‌ها در نتیجه سوزانده شدن آن بخارهای جیوه سبب آلودگی شوند.

تابش اشعه
رادیوگرافی یکی از راهکارهای تشخیصی در دندانپزشکی است. دندانپزشک و دستیار او به دلیل حضور دایمی در مجاورت دستگاه رادیوگرافی در معرض تابش ناخواسته اشعه ایکس هستند. برای حفاظت از تابش اشعه راهکارهایی نظیر سرب‌کوبی دیوارهای اتاق رادیوگرافی یا تعبیه استندهای سربی، تنظیم دوز تابش اشعه و رعایت فاصله مجاز پیشنهاد شده است که دندانپزشکان ملزم به رعایت آن‌ها هستند. عوارض ناشی از تابش اشعه ایکس به دندانپزشکان شامل عوارض آستانه‌دار و بدون آستانه هستند. عوارض آستانه‌دار، اثرات قطعی ناشی از تابش دوز مشخصی از اشعه به فرد هستند، نظیر ناهنجاری‌های کروموزومی و اثرات دهانی پس از رادیوگرافی. عوارض بدون آستانه عوارض بلند مدت هستند، اما هیچ نسبتی با دوز اشعه ندارند نظیر ابتلا به انواع سرطان‌ها.

آلودگی به خون آلوده
تعریف صحیح نیدل اِستیک شدن (Needle Stick) این است که درحین انجام کار درمانی یک سوزن توخالی مثل سوزن سرنگ که حاوی خون قابل مشاهده باشد در پوست فرو برود و خراش واضحی ایجاد کند. در صورت آلوده بودن خون به ویروس هپاتیت یا HIV احتمال ابتلا به بیماری هپاتیت یا ایدز فرد را تهدید می‌کند. این یکی از خطراتی است که همیشه متوجه دندانپزشکان و دستیاران آنهاست. بیماران دندانپزشکی از این حیث تقریبا در حاشیه امنیت قرار دارند؛ چراکه سر سوزن سرنگ بی‌حسی و تیغ جراحی از جمله وسایل یکبار مصرفی هستند که بدون شک پس از استفاده دور ریخته می‌شوند و برای بیمار دیگری استفاده نمی‌شوند. در صورت فرو رفتن سرنگ در پوست، باید تی‌تر آنتی‌بادی علیه هپاتیت در خون فرد چک شود. اگر نتیجه تی‌تر این آزمایش بالای ۱۰ بود، هیچ مشکلی وجود ندارد، ولی اگر فرد ایمنی نداشت یا قبلا واکسن نزده بود، باید واکسن هپاتیت B و ایمونوگلوبولین ضد هپاتیت B به او تزریق کرد.

ابتلا به بیماری‌های عفونی
جدا از انتقال خونی برخی بیماری‌های ویروسی، دندانپزشکان ممکن است از طریق تنفس بزاق فرد آلوده به بیماری‌های عفونی نظیر هپاتیت و سل مبتلا شوند. نکته نگران کننده در این مورد آن است که در مورد بیماری هپاتیت نوع C، که یکی از انواع خطرناک هپاتیت است، هیچ راهکار پیشگیری و درمانی مطمئنی وجود ندارد. رعایت اصول ایمنی نظیر استفاده از ماسک، عینک محافظ و دستکش تنها راه پیشگیری از ابتلا به این بیماری هاست.

منبع:دندانه