تجهیزات دندانپزشکی تاج الدین
0 محصولات نمایش سبد خرید

هیچ محصولی در سبد خرید نیست.

روایت دیگران از نقش دکتر اسماعیل یزدی در درمان دکتر مصدق

روایت دیگران از نقش دکتر اسماعیل یزدی در درمان دکتر مصدق

 

دکتر سعید میرسعیدی
دندان‌پزشک و پژوهشگر تاریخ

مرحوم دکتر اسماعیل یزدی (۱۳۹۸-۱۳۱۰) در کنار خدمات و افتخارات بی‌شمار و ماندگار در عالم دندانپزشکی ایران، در تاریخ معاصر نیز شان و جایگاهی دارد. نقش او در ماجرای بیماری سرطان دهان دکتر محمد مصدق و تلاش صادقانه‌اش برای کمک به درمان نخست‌وزیر مغضوب، بسیار مشهور است.

دکتر اسماعیل یزدی در سال‌های اخیر در مصاحبه با سایت تاریخ ایرانی (۱) ، یادداشتی در مجله حافظ (۲) و طی سخنرانی‌هایی، به طور مشروح و مفصل خاطرات خویش از بیماری و درمان های دکتر مصدق را بیان کرده است. این روایات بارها بازنشر شده‌اند و در میان اهل تاریخ بیش از دندانپزشکان معروف هستند.
در حاشیه بودن دکتر مصدق در سال‌های طولانی تبعید در احمدآباد، اندک بودن گفته‌ها و نوشته‌ها از آنچه در آن سال‌ها به او گذشته، کنجکاوی اهالی سیاست و تاریخ از جزئیات سال‌های آخر عمر وی و روایت‌های مختصر شاهدان روزهای آخر زندگی مصدق، دلایلی است که گفته ها و نوشته‌های دکتر اسماعیل یزدی در این باب مورد توجه فراوان پژوهشگران و ناظران تاریخ معاصر قرار گرفته است.

دکتر یزدی در پاییز ۱۳۴۵ دو بار به قلعه احمدآباد رفته است. دلیل دعوت از او علاوه بر تعلق خاطرش به دکتر مصدق و ارتباط برادرش ابراهیم یزدی و مهندس بازرگان با اعضای جبهه ملی و نزدیکان دکتر مصدق، این بود که او اولین متخصص جراحی فک و پاتولوژی دهان در ایران بود و در این رشته تخصصی همتایی نداشت. او در قلعه احمدآباد، دکتر مصدق را مورد معاینه و بیوپسی مختصری قرار داد. اندکی بعد تشخیص سرطان دهان و نوع این بدخیمی، توسط دکتر یزدی با همکاری دکتر آرمین و با تایید آزمایشگاهی در سوئیس انجام شد. اما درمان‌های بعدی از جمله رادیوتراپی و به اصطلاح آن روز «برق گذاشتن» و جراحی و… توسط تیم دیگری از پزشکان به سرپرستی دکتر غلامحسین، فرزند دکتر مصدق، ادامه یافت که خیلی زود به مرگ دکتر مصدق در اسفندماه همان سال منجر شد. مرگ او طبق نوشته‌های پسرش، دکتر غلام‌حسین مصدق، در پی عوارض جراحی و رادیوتراپی بوده است، راهی برای درمان، که دکتر یزدی به گفته خود، با توجه به سن بالای دکتر مصدق، با آن مخالفت داشته است.

از شرح جزئیات مفصل و دقیق و خواندنی این واقعه که دکتر یزدی در مصاحبه و یادداشت مذکور بیان کرده است و در دسترس قرار دارد، گذر می‌کنیم و روایت های دیگران را از نقش دکتر یزدی در بیماری دکتر مصدق مرور می‌کنیم:

دکتر غلام‌حسین مصدق در کتاب «در کنار پدرم مصدق» نام دکتر اسماعیل یزدی را آورده است:
«در یکی از روزهای جمعه آبان ماه ۱۳۴۵ که طبق معمول به احمدآباد رفته بودم مشاهده کردم که روی گونه‌های چپ پدرم کمی متورم و قرمز رنگ است. وقتی علت را پرسیدم گفت: چون این قسمت از گونه ورم کرده روی آن کمی مرکور کوروم مالیده‌ام. سقف دهانم هم تاول زده، گمانم به سبب نوشیدن چای داغ است. روز بعد دکتر اسماعیل یزدی، جراح و متخصص دندان و فک را به احمدآباد بردم. دکتر یزدی پس از معاینه گفت: برای معاینه دقیق و استفاده از وسایل بیمارستانی باید ایشان را به تهران ببریم.» (۳)

دکتر غلام‌حسین مصدق در جایی دیگر، در مصاحبه‌ای با حبیب لاجوردی در پروژه تاریخ شفاهی، باز هم از دکتر اسماعیل یزدی نام برده است:
«دکتری که بردیم دکتر اسمعیل یزدی، برادر همین دکتر یزدی که با [ آیت الله ] خمینی آمد تهران، این متخصص جراحی فک و صورت بود. در دانشگاه کار می کرد. زنش هم یک آمریکایی بود. زنش هم مسلمان بود که طلاق داد و حالا یک زن ایرانی گرفت بعدا. این بود. این را بردم، با یک دکتر دیگر بود که بردمشان آنجا و دیدند پدر مرا» (۴)

در روایتی دیگر، شیرین سمیعی از اقوام و نزدیکان دکتر مصدق که در احمدآباد گهگاه به دیار او می‌رفت به نام دکتر یزدی اشاره کرده و خاطره‌ای از شوخ‌طبعی مصدق را که دکتر یزدی بارها نقل کرده است، بازگو می‌کند:
«از میان پزشکانی که برای درمانش دعوت شدند اسامی دکتر احمد فرهاد و دکتر اسمعیل یزدی را بخاطر می آورم. چون هر دو را از پیش دیده بودم و میشناختم. مصدق دهانش را گشوده بود و دکتر یزدی در حین معاینه به او می گفت شما مرا بخاطر نمی آورید، من در زمان نخست وزیری شما یک بار به ملاقاتتان آمدم. عضو اتحادیه دانشجویان بودم و درخواستی داشتیم. مصدق تا این سخنان را از او شنید فورا دست هایش را پس زد و دهان خود را بست و با تبسمی به او گفت: آقای دکتر ، پیش از معاینه بهتر است اول بفرمایید تا بدانم آیا در آن زمان درخواستتان را انجام دادم یا خیر؟» (۵)

همه این روایات مختصر، هم‌خوانی نسبتا دقیقی با گفته‌های خود دکتر یزدی درباره جزییات مقالات با دکتر مصدق دارند.
در هرحال دقیق‌ترین و مشروح‌ترین روایت از وضع بیماری و جزئیات درمان و روزهای آخر زندگی دکتر مصدق همان روایت دکتر یزدی است که اهمیتی تاریخی دارد و آنچه که به ارزش آن به عنوان برگی از تاریخ می‌افزاید این است که در تاریخ ما، پزشکان برجسته و بزرگان طب محدودی، خود راوی بیماری‌ها و درمان‌های بزرگان تاریخ بوده‌اند.

منابع:
۱- مصدق به دلیل سرطان فوت نکرد؛ گفتگوی «تاریخ ایرانی» با دکتر اسماعیل یزدی پزشک معالج مصدق، سرگه بارسقیان، ۱۹ اسفند ۱۳۹۴
۲- خـاطره‌‌ای از عیادت دکتر محمد مصدق‌ در احمدآباد، نوشته اسماعیل یزدی، مجله حافظ، شماره ۳۱، تیر ۱۳۸۵
۳- در کنار پدرم مصدق، خاطرات دکتر غلامحسین مصدق، خدمات فرهنگی رسا، چاپ سوم ۱۳۶۹، ص۱۵۲
۴- پروژه تاریخ شفاهی، گفتگوی حبیب لاجوردی با غلامحسین مصدق، پاریس، ۲ ژوئیه ۱۹۸۴
۵- در خلوت مصدق، شیرین سمیعی، شرکت کتاب، چاپ اول، ۱۳۸۴، ص۱۷۶

منبع:دندانه

0
دیدگاه‌های نوشته