توصیه‌های بهداشتی برای بیماران ارتودنسی

 

دکتر فرهاد ثبوتی
متخصص ارتودنسی. عضو هیئت علمی دانشگاه

بهداشت دهان و دندان در طول درمان ارتودنسی از اهمیت زیادی برخوردار است. ابزارها و دستگاه‌های ارتودنسی تمیز کردن دندان‌ها را مشکل‌تر می‌کند. امکان برداشت پلاک میکروبی سخت‌تر می‌شود. در نتیجه ریسک پوسیدگی دندانی حین درمان ارتودنسی افزایش می‌یابد.

– بایو فیلم
باکتری‌های موجود در دهان بر روی سطح صاف دندان نمی‌توانند مستقر شوند. از این رو، باکتری‌ها، نخست یک لایه نازک چسبنده لعاب مانند بر روی دندان ایجاد می‌کنند که همانند آشیانه به آن‌ها امکان اسکان بر روی دندان‌ها را می‌دهد. به این لایه بایوفیلم باکتریائی می‌گویند. باکتری‌ها ی تجمع کرده بر روی بایوفیلم مواد غذایی را به خود چسبانده از آن‌ها تغذیه کرده به سرعت شروع به تولید مثل و ترشح ترکیبات مضر اسیدی می‌کنند.
مجموعه بایو فیلم، مواد غذایی و باکتری‌ها را جرم می‌نامند. این جرم نرم بوده و با مسواک به راحتی ‍پاک می‌شود. در صورت باقی ماندن جرم نرم روی دندان‌ها رسوب مواد معدنی موجود در بزاق، در آن، این جرم تبدیل به جرم سخت شده و تنها با جرمگیری از محیط دهان حذف می‌گردد. جرم سخت مهم‌ترین عامل بیماریهای لثه و التهاب و خونریزی است که تولید بوی ناخوشایند دهان می‌کنند.

– بهداشت دهان و دندان هنگام استفاده از دستگا‌ه‌های ارتودنسی متحرک
دستگاههای متحرک ارتودنسی مانند پلاک، نایت گارد و… این مزیت را دارند که قبل از خوردن غذا درآورده شده و پس از مسواک زدن دندان‌ها دوباره کار گذاشته شوند. تمیز کردن روزانه و مرتب آن دستگاه‌ها ضروری می‌باشد. سطح داخلی این پلاک‌ها باید توسط مسواک نرم و اب ولرم روزی دو بار تمیز شود. در غیر این صورت، باکتری‌ها علاوه بر سطح دندان بر روی سطح دستگاه ساخته شده به راحتی رشد می‌کنند.

– بهداشت دهان و دندان هنگام استفاده از دستگاه‌های ثابت ارتودنسی
دستگا‌ه‌های ثابت ارتودنسی که به وسیله براکت و بند و بر روی سطح بیرونی یا درونی دندان چسبانده می‌شوند گوشه و کنارهایی ایجاد می‌کنند که در آن‌ها مواد غذایی گیر کرده و مرکز تجمع باکتری‌ها می‌شوند. به این خاطر در صورت عدم رعایت دقیق اصول بهداشتی در حاشیه براکت‌ها و بند‌ها، دندان‌ها دچار آسیبهای بازگشت ناپذیر می‌شوند. در مرحله اول، مینای دندان، ‌ کلسیم را از دست می‌دهد و سفید رنگ می‌شود. در صورت تداوم این وضعیت، تخریب، پیشرفت کرده، پوسیدگی ایجاد می‌شود.

برای پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها هنگام درمان با دستگاههای ثابت ارتودنتیستی نکات زیر بایستی دقیقاً رعایت بشود:
▪ بعد از صرف خوراکی، حتی اگر مقدار آن کم باشد بایستی دندان‌ها بلافاصله مسواک زده شوند. زیرا همانگونه که عنوان شد در گوشه و کناره‌های زیادی که به خاطر دستگاه ثابت ایجاد می‌شود مواد غذایی گیر می‌کند. باکتریهای موجود در دهان بعد از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه شروع به تولید اسید می‌کنند. اگر فرد چندین ساعت صبر کند تا مثلاً شب قبل از خواب مسواک بزند این امکان را فراهم می‌کند که دندان‌هایشان چندین ساعت متوالی در معرض تأثیر اسید تولید شده توسط باکتری‌ها قرار گیرند و پوسیده شوند.
▪ از خوردن مواد غذایی خیلی شیرین و چسبنده مثل موز، شکلات، گز و…. خودداری شود.
▪ هنگام مسواک زدن باید با دقت و حوصله تمام گوشه و کناره‌های دستگاه ثابت را خصوصاً زیر سیم‌ها و بین دندان‌ها را خوب تمیز کرد. برای این منظور بهتر است از مسواک‌های کوچک بین دندانی استفاده کرد.
▪ حتماً از خمیردندان‌ها فلوئوریددار و دهانشویه‌های فلوئوریددار استفاده شود.
▪ قبل از چسباندن دستگاه ثابت می‌توان سطح دندان را به وسیله یک لاک فلوئوریددار محافظ پوشاند. لاکهای محافظ تنها به عنوان عامل کمی می‌توانند درصد پوسیدگی دندان را کم کنند اما نمی‌توانند مانع از ابتلا به بیماریهای لثه بشوند. باید توجه داشت که لاکهای محافظ به هیچ وجه نمی‌توانند جایگزین مسواک زدن مرتب روزانه بشوند.
▪ با رعایت اصول فوق دندان‌ها سالم می‌ماند حتی اگر درمان با دستگاههای ثابت سال‌ها طول بکشد.

منبع:دندانه