درباره پزشکی که پدر دندان‌پزشکی مدرن شد!

 

دکتر پیر فوشار، دندان‌پزشکی مدرن را یک قرن قبل از تأسیس اولین دانشکده دندان‌پزشکی بنیان‌گذاری کرد

دندان‌پزشکی برای اولین بار سال ۱۸۲۸ و به دنبال تأسیس اولین دانشکده دندان‌پزشکی دنیا توسط دکتر جان هریس در ایالت اوهایوی آمریکا، به‌عنوان یک رشته دانشگاهی شناخته شده است. این در حالی است که دندان‌پزشکی مدرن، اواخر قرن هفدهم در فرانسه و توسط یک پزشک پایه‌گذاری شده بود، اما تا آن زمان یک علم مجزا به شمار نمی‌رفت.

 

 

پیر فوشار (Pierre Fauchard)، پزشک فرانسوی که به پدر دندان‌پزشکی مدرن معروف است را بیشتر به دلیل تألیف کتاب جراح دندان‌پزشک (Le Chirurgien Dentiste) که اولین کتاب جامع تعاریف دندان‌پزشکی است می‌شناسند. او در این کتاب تعاریف پایه آناتومی و عملکرد دهان، علائم و نشانه‌های پاتولوژی دهان، تکنیک‌های ترمیم پوسیدگی، بیماری‌های پریودنتال، ارتودنسی، جایگزین کردن دندان‌های از دست رفته و پیوند دندان را به رشته تحریر درآورده است.

از بهیاری نیروی دریایی تا جراحی
این پزشک که متولد سال ۱۶۷۸ و درگذشته سال ۱۷۶۱ است، در شهرستان ماین فرانسه که در شمال غربی این کشور واقع است متولد شد. او سال ۱۶۹۳ زمانی که ۱۵ سال داشت در اثر فشارهای خانواده‌اش به نیروی دریایی سلطنتی فرانسه پیوست. فوشار در آن دوره از یک جراح به نام الکساندر پوتیلرت که مطالعات زیادی بر روی بیماری‌های دهان و دندان داشت تأثیر پذیرفت و آموخت که ملوان‌هایی که سفرهای طولانی دریایی دارند، از بیماری‌های دهان و دندان شدید، به خصوص اسکوربورد رنج می‌برند. پوتیلرت در نهایت این ملوان جوان را تشویق کرد تا بر روی مشاهدات و یافته‌های پیشینیان در طب تسکینی تحقیق کند. او می‌گفت قصد دارد دانش خود را بر اساس تجربیات بالینی گسترش دهد و در نهایت فوشار به عنوان دستیار این جراح، بهیار نیروی دریایی شد.
او در نهایت نیروی دریایی را ترک کرد و در شهر انگرز فرانسه ساکن و در بیمارستان دانشگاه انگرز به کار درمانی مشغول شد. فوشار آغاز کننده بسیاری از کارهایی بود که امروز در دندان‌پزشکی به عنوان یک حرکت انقلابی از آن‌ها یاد می‌شود. او پایه‌گذار علم جراحی فک و صورت بود و معمولاً خود را جراح-دندان پزشک می‌نامید. این در حالی است که این عنوان در قرن ۱۷ بسیار به ندرت به کار می‌رفت، چرا که در آن دوران دندان‌پزشکان معمولاً دندان خراب را به جای درمان کردن می‌کشیدند.

ابداعات انقلابی در ابزار و تکنیک‌ها
به رغم محدودیت‌هایی که در اواخر قرن ۱۷ و اوایل قرن ۱۸ در ابزار جراحی وجود داشت، فوشار در بیمارستانی که در آن مشغول به درمان بود از سوی همکارانش، به‌عنوان یک جراح زبردست شناخته می‌شد. او در ابزار دندان‌پزشکی تحولات قابل توجهی ایجاد کرد و معمولاً ابزار جدید را از ابزارآلات ساعت‌سازها، جواهرفروش‌ها و حتی آرایشگرها می‌ساخت و از آن‌ها برای درمان‌های دندان‌پزشکی استفاده می‌کرد.

 

دم‌باریکی که فوشار اواخر قرن ۱۷ ساخته بود و در پرستودنتیکس از آن استفاده می‌کرد.

 

این پزشک، مواد پر کردنی دندان‌پزشکی را به‌عنوان درمان پوسیدگی دندان معرفی و برای اولین بار این ایده‌ را مطرح کرد که شکر، از خود اسیدهایی مانند تارتاریک اسید که عامل پوسیدگی دندان هستند آزاد می‌کند. او در ضمن بنیان‌گذار این فرضیه بود که در مراحل بعد از پوسیدگی دندان ممکن است تومورهایی در لثه و اطراف دندان ایجاد شوند.

 

ابزار جراحی که فوشار در اواخر قرن ۱۷ ساخته بود و از آن‌ها استفاده می‌کرد شامل اره، فورسپس و مته

 

فوشار همچنین بنیان‌گذار پروتزهای دندانی بود و روش‌هایی را برای جایگذاری پروتز به‌جای دندان‌های از دست رفته کشف کرد. او می‌گفت دندان‌های جایگزین را می‌توان از استخوان یا دندان حیوانات و عاج فیل ساخت و این دندان‌ها که کارایی همانند دندان‌های طبیعی دارند را می‌توان با سیم‌هایی از جنس طلا به بقایای دندان قبلی بست. او همچنین بریس‌های ارتودنسی را که ابتدا از طلا ساخته می‌شدند معرفی و سپس کشف کرد که محل قرارگیری دندان‌ها می‌تواند به دنبال تغییر الگوی سیم‌ها تغییر کند. گفتنی است در آن دوران نخ‌های کتان و ابریشم هم معمولاً برای سفت کردن بریس‌ها به کار می‌رفتند.

 

مته دستی که با چرخیدن سیلندر از طریق زهی که به آن متصل است حرکت می‌کرد.

 

تحریر کتاب معروف
پیر فوشار بین سال‌های ۱۷۱۶ تا ۱۷۱۸ مرتبه بالایی پیدا کرده و معمولاً برای مطالعه و تبادل تجربیات بالینی‌اش با سایر جراحان در حال مسافرت به سراسر فرانسه بود. او سال ۱۷۱۸ به پاریس مهاجرت کرد و دریافت که بسیاری از کتابخانه‌های پزشکی این شهر فاقد کتاب‌های مرجع دندان‌پزشکی خوب هستند و به دایره المعارف های جراحی دهان برای استفاده مدرسین نیاز دارند. به همین دلیل تصمیم گرفت بر اساس تجربیات درمانی خود یک رساله حرفه‌ای بنویسد.
او برای نوشتن این کتاب، ماه‌ها با دندان‌پزشکان بسیاری مصاحبه کرد و با اضافه کردن تجربیات خود، در نهایت در سال ۱۷۲۳ و در سن ۴۵ سالگی نسخه خطی کتاب جراح-دندان پزشک را نوشت. این کتاب در ابتدا ۶۰۰ صفحه بود و بعد از گذشت ۵ سال و پس از دریافت بازخوردهای همکارانش به ۷۸۳ صفحه در دو جلد گسترش پیدا کرد.

 

یاگرام ترمیم دندان که اواخر قرن ۱۸ در کتاب جراح-دندان‌پزشک کشیده شده است.

 

کتاب جراح-دندان‌پزشک، در جلد اول حاوی ۳۸ فصل و در جلد دوم حاوی ۲۶ فصل بود. این دو جلد در مجموع دارای ۴۲ تصویر از ابزار جراحی بودند و بسیاری از ایده‌هایی که در آن‌ها مطرح شده بود، کاملاً در دندان‌پزشکی تازگی داشت. فوشار در این کتاب‌ها بسیاری از ابداعات خود، از جمله ابزار الورتاتور و مته دندان‌پزشکی را معرفی کرد. او همچنین در آن‌ها نوشته بود که برای درمان پالپیت می‌توان از دارچین و روغن میخک استفاده کرد و اوره انسانی می‌تواند در درمان مراحل اولیه پوسیدگی دندان مورد استفاده قرار گیرد. البته او آن زمان نمی‌دانست ماده مؤثره اوره آمونیاک است. گفتنی است کتاب جراح-دندان‌پزشک در اروپا بسیار مورد استقبال قرار گرفت و به آلمانی هم ترجمه شد.

اخلاق در پزشکی
فوشار یکی از اولین طبیبانی بود که مفهوم مال پرکتیس را در پزشکی مطرح کرد. او همواره تقلب در دندان‌پزشکی را تقبیح می‌کرد و شاگردانش را از آن بر حذر می‌داشت. به همکاران و شاگردانش تذکر می‌داد که بعضی از تکنیک‌های درمانی مانند استفاده از نیتریک اسید و سولفوریک اسید برای از بین بردن پلاک‌های دندان که فرصت‌طلبان از آن‌ها استفاده می‌کنند، خطرناک است و از تریبون‌ها اعلام می‌کرد که بسیاری از کسانی که در فرانسه کار دندان‌پزشکی انجام می‌دهند مدرک یا تجربه‌ای در این رشته ندارند.
پیر فوشار سرانجام در ۸۳ سالگی در حالی که سرمشق بسیاری از دندان‌پزشکان جوان برای دنبال کردن علوم نوین دندان‌پزشکی قرار گرفته بود در پاریس درگذشت.

آکادمی پیر فوشار
دکتر اِلمر بِست، دندان‌پزشک آمریکایی، سال ۱۹۳۶ آکادمی مردم نهادی به نام این پزشک فرانسوی نام‌گذاری کرد. اعضاء اکادمی پیر فوشار از دندان‌پزشکان سرشناس هستند و اهدافی چون بالا بردن استانداردهای حرفه‌ای و پروژه‌های تحقیقاتی در جهت افزایش بهره‌وری در دندان‌پزشکی را دنبال می‌کنند.

 

منبع:دندانه