نظر وزیر به استفاده از بهداشتکاران از سر ناچاری است!

 

نقد کارنامه دولت در حوزه پیشگیری و درمان دندان‌پزشکی در گفتگو با دکتر علی تاجرنیا

دکتر علی تاجرنیا یکی از تاثیرگذارترین چهره‌های حوزه صنفی دندان‌پزشکی است. او که سابقه نمایندگی مجلس ششم و حضور در احزاب سیاسی جناح اصلاح‌طلب را در کارنامه دارد، در حال حاضر عضو هیات‌مدیره انجمن پروستودنتیست‌های ایران و رییس هیات‌مدیره انجمن دندان‌پزشکی ایران است. دکتر تاجرنیا که سابقه عضویت در شورای سلامت دهان وزارت بهداشت در دولت یازدهم را در کارنامه دارد، با حکم وزیر بهداشت به‌عنوان عضو ستاد کشوری طرح تحول سلامت دهان منصوب شده است. علاوه بر این نماینده سازمان نظام‌پزشکی در کمیسیون علمی انجمن‌های علمی گروه پزشکی است و به تازگی با کسب رای اول در انتخابات مجمع انجمن‌های علمی پزشکی به عنوان نماینده گروه دندان‌پزشکی به هیات‌مدیره این مجمع راه یافته است و بدین ترتیب نقش ویژه‌ای در سیاست‌گذاری‌های دولت و انجمن‌های غیر دولتی در حوزه دندان‌پزشکی و پزشکی دارد.
با دکتر علی تاجرنیا درباره ثمرات طرح تحول سلامت دهان و سیاست‌های دولت در حوزه سلامت دهان و راه‌حل چالش نیروهای حد واسط دندان‌پزشکی گفتگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:

– آقای دکتر تاجرنیا! شما بارها به توجه ویژه وزیر بهداشت به حوزه دندان‌پزشکی در دولت یازدهم اشاره کرده‌اید. به اعتقاد شما این توجه ویژه چه ثمرات و امتیازهایی برای حوزه دندان‌پزشکی داشته است؟
به اعتقاد بنده مهم‌ترین اقدام وزیر بهداشت، تشکیل شورای سلامت دهان بود که به نوعی تمامی اختیارات وزیر بهداشت در حوزه سلامت دهان و دندان را بر عهده گرفت. البته معتقد هستم که ایشان از ابتدا هم در نظر داشتند که مسئولیت دبیرخانه شورای آموزش دندان‌پزشکی و تخصصی و شورای سلامت دهان از یکدیگر جدا شوند؛ به این علت که معتقد بود بخش آموزش در دندان‌پزشکی به خودی خود آن‌قدر مشکلات دارد که اگر رئیس دبیرخانه شورای آموزش دندان‌پزشکی با رئیس این شورا یکی باشد، شاید نتواند به امر بهداشت دهان و دندان رسیدگی کند. به اعتقاد بنده هم این نظر تا حدود زیادی درست بود و شاید این کوتاهی از طرف ما بود که این مسئله را به طور جدی پیگیری نکردیم. موضوع بعدی، تخصیص بودجه به امر سلامت دهان بود که در دوره گذشته شاهد بودیم بودجه قابل توجهی به این امر اختصاص یافت.
در مسائلی که مورد نظر ایشان هم بود مانند حوزه بهداشتکار دهان و دندان، که با توجه به نگاه انجمن‌های علمی و مخالفت و کارشناسی‌ای که در این رابطه داشتند عملا این طرح متوقف شد، جز دوره‌ای که در شیراز بود و به نوعی اهمیت دادن به این موضوع بود. همچنین تشکیل ستاد طرح تحول سلامت دهان با نگاه بهداشت‌محور و اقداماتی که از سال گذشته با فیشورسیلانت دانش‌آموزان در جهت پیشگیری و بهداشت آغاز شد از اقداماتی خوبی بود که در این دولت انجما شد. همچنین حمایت‌های وزیر بهداشت از انجمن‌های علمی در مقاطع مختلف و حضور ایشان در کنگره‌ها از اقدامات خوب وزارت بهداشت دولت یازدهم به شمار می‌رود.
در دوره‌های گذشته وزرای بهداشت غالباً توجهی به امر دندان‌پزشکی نداشتند و اگر هم موارد مشابهی بوده، اولاً بسیار محدودتر و ثانیاً بسیار شعاری و روبنایی بود. به اعتقاد بنده در دوره وزارت دکتر هاشمی، توجه به حوزه دندان‌پزشکی بیشتر از سایر وزرا بوده است.
اما اگر بخواهیم بگوییم سهم ما به عنوان جامعه دندان‌پزشکی در این همراهی نسبت به دولت چقدر بوده است، باید بگویم که به نظرم دولت نسبت به وظایف خود خیلی بیشتر و بهتر عمل‌ کرده است، هرچند نمی‌توان این اقدامات را کافی دانست.

– تمرکز سیاست‌ها در حوزه دندان‌پزشکی در طرح تحول سلامت در دولت یازدهم بیشتر بر پیشگیری یا بر درمان بود؟
واقعیت این است که تا قبل از این دولت، سیاست‌‌گذاری‌های وزارت‌های بهداشت در حوزه دندان‌پزشکی تنها در زمینه بهداشت بود که به اعتقاد من اقدامات جدی هم در این راستا صورت نگرفت، اما در این دولت وزن پرداختن به بهداشت دهان سنگین‌تر شد و هم در زمینه پیش‌گیری و افزایش سواد سلامت و هم در زمینه پرونده‌های الکترونیک دندان‌پزشکی و هم در زمینه اجرای طرح فیشور سیلانت در دانش‌اموزان حرکت‌های خوبی صورت گرفت. البته از طرف نمایندگان مجلس و مجموعه‌های مختلف به وزیر بهداشت فشارهایی وارد می‌شد که ایشان را به مداخله در امر درمان هم متقاعد می‌کرد، اما مشکلاتی که در تأمین منابع مالی پیش آمد و مجموعه صحبت‌هایی که در شورای سلامت دهان صورت گرفت و تجربه دولت‌های گذشته مجموعاً باعث شد که عمده توجه آقای وزیر به حوزه بهداشت باشد و بحث درمان را تنها برای موارد خاص و یا به‌صورت خرید خدمت مطرح کنند. هرچند این دولت تلاش کرد با تأسیس اداره دندان‌پزشکی در معاونت درمان، به این بحث هم توجهی نشان داده باشد.

– در طرح تحول سلامت چه جایگاهی برای نیروهای حد واسط در پیشبرد طرح‌های پیشگیرانه و درمانی پیش‌بینی‌شده است؟
قطع به یقین نیروهای حد واسط بیشتر در حوزه بهداشت و پیشگیری و افزایش سلامت نقش دارند. متأسفانه قانونی که به همکاران بهداشتکار اجازه می‌دهد که پس از مدتی بتوانند با شرکت در کنکور جداگانه‌ای دندان‌پزشک شوند، آنان را از رسالت خود دور می‌کند. بسیاری از همکاران این بخش در زمانی که وظیفه آنان ارائه برخی خدمات سطح یک و بخشی از خدمات سطح دو بود، به طور کامل به کارهای دندان‌پزشکی و ارائه خدمات سطح دو روی آوردند و در نهایت عمده نیروی‌های حد واسطی که بنا بود به کارهای پیشگیرانه بپردازند، دندان‌پزشک شدند و ما نیرویی که به کارهای پیشگیرانه بپردازند خیلی کم داریم. بنابراین بسیاری از کارهایی که در حوزه وظایف آنان است، آن‌طور که باید و شاید انجام نمی‌شود.
نگاه طرح تحول سلامت در دوره گذشته، عمدتاً بر این بوده است که درمان‌های دندان‌پزشکی با سهولت بیشتری در اختیار عموم قرار بگیرد و در یک مقطع بحث استفاده از این همکاران در مناطق دوردست مطرح شد، اما با توجه به تعدد دندان‌پزشکان، سیاست ما در حال حاضر این است که برای همکاران جوانی که در مراکز بهداشتی و درمانی هستند، شرایطی فراهم کنیم تا علاوه بر اینکه خدمات سطح یک را به صورت رایگان ارائه می‌دهند، بوانند با اخذ هزینه خدمات سطح دو، این خدمات را در همان مراکز انجام دهند. به اعتقاد من، این کار هم کمکی به همکاران ماست که در ابتدای مسیر هستند و امکان تأسیس مطب ندارند و هم به سود مردم آن منطقه است و در عین حال با کسب درآمد دندان‌پزشکان در این مراکز، در آینده امکان تمرکززدایی و حضور دندان‌پزشکان در مناطق کم‌برخوردار هم فراهم می‌شود.

– چرا تربیت و به‌کارگیری نیروهای حد واسط دندان‌پزشکی طی چند دهه اخیر همیشه با چالش مواجه بوده است در صورتی که در حوزه پزشکی این‌گونه نیست؟
به اعتقاد من عمده چالشی که در این رابطه وجود دارد، به قانون طرح تربیت بهداشتکار دهان و دندان برمی‌گردد که این همکاران بر اساس آن می‌توانند بعد از مدتی که از خدمت آنان در مناطق محروم می‌گذرد دندان‌پزشک شوند و این سبب می‌شود هدف از تربیت نیروهای حد واسط، عملاً دندان‌پزشک شدن از راهی راحت‌تر باشد. چون خیلی از این همکاران ما به طور معمول در کنکور سراسری قبول نمی‌شدند و از مناطق مختلف بدون کنکور و از راهی غیر از امتحان وارد می‌شدند. الان هم می‌بینیم خیلی از اورال‌هایجنیست‌ها که از ابتدا برای امر بهداشت و پیشگیری تربیت شدند انتظار دارند که بتوانند به طرح بهداشتکار دهان و دندان بپیوندند و بخشی‌شان امید این را دارند که بتوانند بعدها با فشارهایی که خواهند آورد و با استفاده از آن تبصره دندان‌پزشک شوند و برخی‌شان هم می خواهند به اسم انجام برخی از خدمات محدود بتوانند در سایر امور هم مداخله داشته باشند، همچنان که ما در گذشته شاهد بوده‌ایم.
بنابراین به اعتقاد بنده اگر این نیروهای حد واسط سعی کنند به وظایف خود بپردازند و نقش خودشان را اجرا کنند و در عین حال، وزارت بهداشت به آنان اجازه دهد که در حوزه تخصصی خود ادامه تحصیل دهند و مدارج بالاتری را طی کنند، بخش عمده‌ای از این مشکلات حل خواهد شد. البته به شخصه بدنه اصلی بهداشتکاران را افراد منطقی می‌دانم که هدف آن‌ها تأمین مصالح جامعه با پرداختن به نقش اصلی خود است، اما هدف بخشی از این همکاران هم چنانچه در گذشته دیده‌ایم، دندان‌پزشک شدن است که این موضوع در جامعه دندان‌پزشکی واکنش‌هایی را به دنبال داشته است و ما هم به‌عنوان نمایندگان انجمن علمی و صنفی دندان‌پزشکی ایران، مدافع منافع دندان‌پزشکان هستیم. اگرچه همکارانی که پیش از این بهداشتکار دهان و دندان بوده‌اند و اکنون در کنار ما هستند، جزو همکاران خوب ما به شمار می‌روند، اما معتقدم نباید اجازه بدهیم این روند به این شکل ادامه پیدا کند و در زمانی که بسیاری از نخبگان کشور به دلیل چند امتیاز کمتر نمی‌توانند به رشته دندان‌پزشکی راه یابند، نباید اجازه دهیم برخی از طرق دیگری این مسیر را طی کنند.

 به نظر می‌رسد وزیر بهداشت نظر مثبتی به استفاده از دنتال‌تراپیست‌ها برای ارائه خدمات درمانی در نواحی محروم و دور افتاده دارد. مبنای این تفکر چیست؟
نه اینکه وزیر بهداشت نگاه مثبتی به استفاده از این عزیزان داشته باشد. بخش عمده‌اش از سر ناچاری است. وزیر بهداشت در مورد بسیاری از مسایل مورد پرسش و سوال نمایندگان مجلس است و بخش عمده‌ای از نمایندگان هم به دنبال ایجاد رضایت‌مندی در منطقه خودشان هستند و اگر گزارش‌هایی مبنی بر کمبود یا نبود دندان‌پزشک در منطقه‌شان به ایشان برسد، آن را به وزیر بهداشت منتقل می‌کنند.
با توجه به کمبود حضور همکاران ما در مناطق محروم و دور افتاده و کم‌برخوردار، یکی از گزینه‌هایی که به ذهن می‌رسد این است که از نیروهایی که بتوانند خدمات حداقلی را ارائه دهند و در عین حال کم هزینه باشند استفاده کنیم که البته این تفکر از دید ما قابل نقد است و در شرایط فعلی با توجه به پیشرفت علم دندان‌پزشکی و خطراتی که در ارائه خدمات غیرعلمی، متوجه بیماران است و خیلی از این افراد آن‌طور که لازم است دوره‌ای در این زمینه ندیده‌اند، این طرح را به هیچ وجه به نفع مردم نمی‌دانیم. در ضمن عادلانه نیست که در شهرها متخصصین و در نقاط دورافتاده فوق دیپلم‌ها خدمات درمانی دندان‌پزشکی ارائه دهند.
به اعتقاد بنده اگر همکاران دندان‌پزشکی که با سهمیه مناطق دو و سه در کنکور پذیرفته شده‌اند، به تعهد خود عمل کنند و با توجه به ضریب مربوطه در مناطق خود بمانند، اصلاً چنین طرحی موضوعیت پیدا نمی‌کند. البته درک می‌کنم که رفاه و امکانات در کشور ما به مساوات تقسیم نشده است، اما نباید این را فراموش کنیم که موظف هستیم در ازای تسهیلاتی که دریافت کرده‌ایم به مردم خدمت کنیم. چراکه سهمیه مناطق محروم سبب می‌شود تعدادی از همکارانی که بدون استفاده از این سهمیه‌ها در دندان‌پزشکی قبول نمی‌شدند، در این رشته پذیرفته شوند. در نهایت باید بگویم می‌توان با تمرکززدایی از تهران و شهرهای بزرگ، این بهانه‌های غیر کارشناسی را از افرادی که البته قصد آن‌ها هم خدمت به مردم است، گرفت.

– سال گذشته شورای عالی انجمن‌های دندان‌پزشکی در نامه‌ای به وزیر بهداشت دلایل مخالفت با احیا طرح بهداشتکار دهان و پیشنهادهای جایگزین برای تأمین نیروی درمانی در مناطق محروم ارائه دادند. سرنوشت این نامه چه شد و آیا تغییری در سیاست‌های وزارت بهداشت حاصل شد؟
تا جایی که بنده اطلاع دارم، بنا بر این بود که طرح پذیرش و آموزش بهداشتکار دهان و دندان در هفت دانشکده دندان‌پزشکی یا آموزشکده احیاء شود. بدون شک سیاست‌های شورای سلامت دهان و نامه انجمن‌های علمی مؤثر بوده و در وهله اول سبب شده است از ادامه این پذیرش جلوگیری شود. چنانچه شاهد بودیم که فقط در شهر شیراز و به دلیل اصرار یکی از همکاران خودمان این پذیرش اتفاق بیفتد که بعدها با توجه به نقدهای وارد آمده و برخورد منسجم انجمن‌های علمی، نام فارغ‌التحصیلان این رشته هم تغییر کرد تا نتوانند از قانونی که قبلاً ذکر کردم به عنوان میانبری برای دندان‌پزشک شدن استفاده کنند. به اعتقاد بنده اگر می‌بینیم که این طرح گسترش نیافت به دلیل همین واکنش‌ها بود. البته تأکید می‌کنم که این واکنش‌ها قبل از اینکه به منافع دندان‌پزشکان نظر داشته باشد، یک نگاه علمی بوده و به مصالح مردم نظر داشته و از عدالت‌خواهی برخاسته و در نتیجه مورد توجه قرار گرفته است.

– اما برخی صاحب‌نظران اعتقاد دارند طرح پیشنهادی شورای عالی انجمن‌های دندان‌پزشکی مورد بی‌توجهی وزارت بهداشت و شخص وزیر قرار گرفت و این مساله مشخص می‌کند وزارت بهداشت نقشی در سیاست‌گذاری و حتی مشورتی برای انجمن‌های علمی قائل نیست. با توجه به نقش ویژه شما در شورای عالی انجمن‌های دندان‌پزشکی و مجمع انجمن‌های علمی گروه پزشکی بفرمایید این انجمن‌ها چه کارکرد و کارنامه‌ای در دوره گذشته در دفاع از منافع صنفی و سیاست‌گذاری‌های خرد و کلان داشتند؟
بنده این فرض را اشتباه می‌دانم و معتقدم نسبت به نامه انجمن‌ها بی‌توجهی صورت نگرفته، بلکه این نامه کاملاً مؤثر واقع شده است. در ضمن فکر می‌کنم ما به عنوان انجمن، حتی اگر هم وزارت بهداشت به نظرات ما تمکین نکنه و آنها را اجرایی نکند، باید وظایف خود را انجام دهیم. در ضمن بیشتر انجمن‌های دندان‌پزشکی علمی هستند و رسالت آن‌ها هم دنبال کردن مسائل صنفی نیست، اما سعی ما بر این است که نظرات کارشناسی خود را با همبستگی و همگرایی مطرح کنیم. طبیعی است که در جامعه‌ای که نهادهای مدنی و مردم چندان در ساختار قدرت جایی ندارند، تأثیرگذاری آن‌ها بر تصمیمات دولت کار سختی است و پیگیری می‌طلبد. درست است که دولت و انجمن‌ها ممکن است در برخی از تصمیم‌گیری‌های خود در تقابل با یکدیگر قرار بگیرند، اما به اعتقاد بنده این دو باید در مطالبات خود به تعادل برسند. به این معنا که نه دولت باید بیش از حد بر تصمیمات خود پافشاری کند و نه انجمن‌ها باید پیگیر به کرسی نشاندن نظراتی باشند که در جهت منافع صد در صدی خودشان است. البته به اعتقاد من در دندان‌پزشکی مشکل حادی در این زمینه وجود ندارد.

– شما و برخی دیگر از صاحب‌نظران یکی از دستاوردهای دندان‌پزشکی در دولت یازدهم را تشکیل شورای سلامت دهان می‌دانستید. این شورا در طول فعالیت دو ساله خود چه دستاوردهایی داشت و چرا از تابستان ۹۵ رسمیت خود را از دست داد؟
شورای سلامت دهان بر خلاف شوراهای مشورتی که در دوره‌های گذشته در وزارت بهداشت داشتیم، جدی‌تر و تأثیرگذارتر بود و حضور شخص وزیر و حدود بیست نفر از چهره‌های تأثیرگذار حقوقی و حقیقی نشان‌دهنده تحولی در این رابطه بود. شورای سلامت دهان بدون شک در فعالیت سه ساله خود، سیاست‌گذاری‌های خوبی در امر بهداشت و درمان و نقش دولت در این رابطه داشت و من فکر می‌کنم اگر کاری در حوزه پیش‌گیری انجام شده یا اداره درمان دندان‌پزشکی تأسیس و بودجه‌ای به آن اختصاص داده می‌شود، در نتیجه فعالیت‌های این شورا است.
آنچه که سبب توقف فعالیت شورای سلامت دهان شد، این بود که احساس می‌شد سیاست‌گذاری‌های کلی در زمینه سلامت دهان و دندان پایه‌گذاری شده است و نیازمند فعالیت‌های اجرایی‌تر هستیم. لذا در دولت اخیر شاهد تشکیل ستاد طرح تحول سلامت دهان بودیم که به اعتقاد بنده اقدام درستی است. چرا که در این ستاد، آقای وزیر، سه نفر از معاونین و دو نفر از مشاورین ایشان و رئیس یک انجمن علمی حضور دارند که این خود نشان‌دهنده توجه دولت به نقش انجمن‌های علمی و صنفی است. لازم می‌دانم بگویم یکی از مباحث مهم اولین جلسات این ستاد، اصلاح ساختار دندان‌پزشکی در وزارت بهداشت و هم چنین بودجه نشان‌دار شده و اختصاصی برای دندان‌پزشکی است. چرا که در گذشته بودجه‌های دندان‌پزشکی در ذیل بودجه معاونت بهداشت و معاونت درمان تعریف می‌شد.

 

منبع:دندانه