آیا درمانهای لیزر در دندانپزشکی همیشه ایمن است؟
دکتر فهیمه عنبری
متخصص بیماریهای دهان و فک و صورت
عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی شهید بهشتی
ورود هر تکنولوژی یا تکنیک جدید به عرصه علوم پزشکی و دندانپزشکی موجی از هیجان را در میان بیماران و کاربران به دنبال دارد. این هیجانات در ابتدا میتواند منجر به استفاده بیش از حد یا نابجا از تکنولوژی یا تکنیک مربوطه شود. بالطبع بهدلیل تازه بودن و عدم انجام مطالعات کافی و دراز مدت در مورد مضرات و معایب آن، ریسک بروز عوارض و حوادث پیشبینی نشده بالاتری را در مقایسه با روشهای سنتی و خوب شناخته شده بهدنبال دارد.
لیزر در دهه شصت میلادی گام به عرصه دندانپزشکی نهاد و در ایران قریب به دو دهه است مورد استفاده قرار میگیرد. لیزر در دندانپزشکی در زمینههای مختلفی نظیر جراحی و بیماریهای دهان و فک و صورت، دندانپزشکی ترمیمی، اندودنتیکس، پریودنتولوژی مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به اقبال زیاد کلینیسینها و بیماران به کاربرد لیزر، اکثریت قریب به اتفاق تحقیقات انجام گرفته در زمینه کاربرد و فواید بالینی لیزر است و عوارض جانبی و ناخواسته آن کمتر مورد توجه واقع شده است.
کمبود اطلاعات در این زمینه میتواند منجر به اشتباه در انتخاب نوع درمان و یا استفاده بیش از حد و نابجا از درمانهای مبتنی بر لیزر شود. در عین حال بیماران را از دریافت یک درمان موثر جایگزین محروم سازد.
از جمله عوارض ناخواسته ی استفاده از لیزر در درمان های دندانپزشکی ،افزایش بیش از حد حرارت پالپ (بافت عصب دندان) می باشد.مثلا هنگام بلیچینگ (سفیدکردن دندان) فعالسازی ماده موثره با حرارت، نور یا لیزر میتواند دمای داخل پالپ را به اندازه بحرانی ۵/۵ در جه سانتیگراد بالا ببرد. که بیش از این مقدار میتواند منجر به تغییرات غیر قابل برگشت بافت عصب دندان شود. عدم استفاده صحیح از لیزرهای دندانی با اسپریهای خنک کننده هوا میتواند به بروز آمفیزم زیر جلدی سرویکوفاشیال و مدیاستنوم (تورم در اثر نفوذ هوا به بافتهای زیر جلدی گردن و سینه) منجر شود که یکی از عوارض بالقوه خطرناک و تهدید کننده حیات محسوب میشود.
بهعلاوه عوارض جانبی متعددی نظیر سوختگی، خارش، هایپرپیگمانتاسیون یا هایپوپیگمانتاسیون، اسکار و عفونت نیز با جراحیهای لیزر گزارش شده است. دود حاصل از کاربرد لیزر حاوی قطعات سلولی، سلولهای سالم، سلولهای خون و حتی اجزای DNA ویروسی (HIV، پاپیلوما، هپاتیت B و C) است. انتقال ویروس پاپیلوما از بیمار به پزشک در اثر کاربرد لیزر گزارش شده است.
با در نظر گرفتن این عوارض، علی رغم مزایای غیر قابل انکار لیزر در دندانپزشکی، این روش همچنان میواند از جهت آسیب به پالپ، بافتهای سطحی دندان، بافتهای زیر مخاطی و زیر جلدی و انتقال عفونت خطرساز باشد. بنابراین دندانپزشکان باید تنها با کسب علم و مهارت کافی در این زمینه از آن استفاده کنند و در نظر داشته باشند که با سوق دادن بیش از حد بیمار به سمت استفاده از درمانهای گرانقیمت لیزر، وی را از مزایای درمانهای ارزان قیمت و خوب شناخته شده قدیمیتر محروم نسازند.
منبع:دندانه