بخش خصوصی به تجهیز دانشگاه دولتی بپردازد نه ساخت دانشگاه خصوصی

 

گفتگو با دکتر محسن‌ امین‌سبحانی درباره چالش های خصوصی در آموزش دندان‌پزشکی

سخنان اخیر باقر لاریجانی، معاون آموزشی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره راهکار ورود بخش خصوصی به تأسیس دانشکده دندان‌پزشکی، دو جبه‌ موافق و مخالف را در میان جامعه دندان‌پزشکان ایجاد کرد. اختلافات از سرمایه ۸۰ میلیارد تومانی برای تأسیس این دانشکده و کم و زیاد بودن آن گرفته تا میزان نیاز به دانشکده جدید در این حوزه. به طور کلی بخش خصوصی در حوزه سلامت نتوانسته جایگاه مستحکمی را برای خود تعریف کند و حال به نظر می‌آید وزارت بهداشت به هر شکلی می‌خواهد این طیف را وارد بازی کند و این بار در تلاش است بخشی از بار آموزش را بر دوش آن‌ها بگذارد و تعادلی ایجاد کند. اما آنچه شاید در این بین از اهمیت بالایی برخورار است و باید به آن پرداخته شود نحوه نقشآفرینی بخش خصوصی در حوزه آموزش دندان‌پزشکی است. آیا آنچه پیشنهاد شده است کارآیی لازم را دارد؟ برای پاسخ به این سئوالات به سراغ محسن امین سبحانی، متخصص درمان ریشه و رییس دانشکده دندان‌پزشکی ارتش رفتیم و با او به گفتوگو پرداختیم که در ادامه می‌آید:

*چندی پیش آقای لاریجانی، معاون آموزشی وزیر بهداشت در سخنانش به ورود بخش خصوصی برای ایجاد دانشکده‌های دندان‌پزشکی تاکید کرده‌است. با توجه به موقعیت فعلی کشورمان در حوزه آموزش پزشکی، ورود این بخش به حوزه دندان‌پزشکی چه آثاری در بر دارد؟
پاسخ به این سئوال بسیار دشوار است چون تجارب مختلف ما در این زمینه نتایج یکسان و حتی نزدیک به هم ندارد. زمانی در کشور ما مدارس اغلب دولتی و تنها چند مدرسه غیر دولتی در سطح کشور با نام مدارس خصوصی یا ویژه فعالیت می‌کردند. علت کم بودن مدارس خصوصی این بود که مدارس دولتی چنان توانمند بودند و چنان معلمان با جان و دل به بچه‌ها آموزش می‌دادند که اندک افرادی به این مدارس می‌رفتند و همه پیشرفت و موفقیت خود را در رفتن به این مدارس می‌دیدند. معمولاً هم دانشآموزان مدارس خصوصی با این شایعه مواجه می‌شدند که برای خرید نمره و مدرک به این مدارس رفتهاند اما به مرور زمان با تضعیف مدارس دولتی و ابتکار عمل مدارس غیرانتفاعی فضا تغییر کرد. این مدارس به شکلی پیشرفت کردند که دیگر مدارس دولتی توان رقابت با آن‌ها را نداشتند و یا تعداد هم سطحهای آن‌ها در بخش دولتی به میزان قابل توجهی تقلیل یافت. رویکرد مدارس خصوصی که بعد‌ها با نام غیرانتفاعی فعالیت کردند به این شکل بود که آن‌ها در گام اول با پرداخت حقوق بیشتر معلمان خوب را جذب کردند و امکانات مورد نیاز آموزش را در اختیار آن‌ها قرار دادند. همین شد که از این زمان به بعد خانواده‌هایی فرزندانشان را در مدارس دولتی می‌گذاشتند که از لحاظ مالی بسیار ضعیف بودند و دستشان به جایی بند نبود تا بتوانند هزینه‌های آن را تأمین کنند. این تجربه اول ما است که از لحاظ کیفی مدارسی به فعالیت مشغول شدند که سطح آموزش را ارتقا دادند اما بخش دولتی یا‌‌ همان آموزش رایگان را به شدت تضعیف کردند.

تجربه دیگر ما در وزارت علوم بود، طی تصمیمی درباره ورود بخش خصوصی به حوزه آموزش عالی، دانشگاه‌های جامع علمی کاربردی، دانشگاه آزاد و دانشگاه‌های غیرانتفاعی طی ده‌ه‌های گذشته مشغول فعالیت شدند. بررسی تاثیرگذاری این دانشگاه‌ها ما را به یک نتیجه یکسان و مطلوب نمی‌رساند چنانچه هر یک از آن‌ها نقاط ضعف و قوت داشتهاند و از یک الگوی واحد پیروی نکردهاند. در برخی موارد از جمله بعد کیفی تعداد قابل توجهی از رشته‌ها دانشگاه‌های دولتی دست بالا را دارند اما رقابت به ویژه میان دنشگاه دولتی و آزاد در برخی رشته‌ها وجود دارد اما فراگیر نیست.

بنابراین اگر در بحث ورود دانشگاه‌های خصوصی به حوزه آموزش دندان‌پزشکی هم‌‌ همان مواردی که درباره مدارس است، در نظر گرفتهشود، ترجیح داده می‌شود، استادان خوبی که در دانشگاه‌های دولتی داریم، همانجا بمانند، کار‌هایشان را انجام دهند و دانشجویانشان را تربیت کنند. این رویه طبیعتاً بیشتر به نفع حوزه سلامت و آموزش است تا حرکت به سمت آموزش با گرفتن هزینه زیاد از مردم.

* یعنی چنین ورودی صورت نگیرد، بهتر است؟
البته قطعاً این اظهارات به قصد مخالفت با چنین طرحی نیست اما باید به چند نکتهتوجه کرد کسی که برای تأسیس دانشکده سرمایهاش را هزینه می‌کند قطعاً به بازگشت آن مبالغ و سود چنین فعالیتی نیز توجه می‌کنند و قطعاً فقط قربه الیالله به این کار ورود پیدا نمی‌کند. پس این دانشگاه‌های پولی با توجه به شهریه توقعاتی هم ایجاد می‌کند و دانشجویان در کنار آموزش انتظار تجهیزات بهتر دارند بنابراین اینکه این دانشگاه‌ها در کنار دانشگاه‌های دولتی برپا شوند خوب است. البته برای ایجاد فضای آموزشی مطلوب باید فضا به سمتی حرکت کند که بودجه دانشگاه‌های دولتی نیز سر فرصت پرداخت شود تا این دانشگاه‌ها در کنار هم ارتقا پیدا کنند. البته همانطور که می‌دانید ما پردیسهای بینالملل را به عنوان دانشگاه پولی داشت‌هایم پس ورود بخش خصوصی در بعد آموزشی در همین میزان اثرگذار خواهد بود.

*در شرایط کنونی و با توجه به اینکه طی سالهای گذشته شاهد تأسیس دانشکده‌های بسیاری در حوزه دندان‌پزشکی و افزایش پذیرش دانشجوی این رشته بودیم آیا ضرورت دارد بر این دانشکده‌ها افزوده شود؟
همانطور که به آنچه طی سالهای گذشته پیش آمد اشاره کردید، طبیعتاً نیازی به افزایش کمی دانشگاه‌های دندان‌پزشکی نداریم و اگر همین دانشکده‌هایی را که در حال حاضر فعالیت می‌کنند، تقویت کنیم به اهدافی که مدنظر داریم، دست می‌یابیم و اگر ورود بخش خصوصی به منزله افزایش تعداد دانشکده‌ها باشد اصلاً به چنین چیزی نیاز نیست. علاوه بر این ما نباید به سمتی حرکت کنیم که دانشگاه‌های دولتی ما تضعیف شود. به عبارتی ابتدا باید دانشگاه‌های دولتی ما توانمند و تقویت شوند پس از آن بخش خصوصی به عنوان مؤسس دانشگاه یا دانشکده وارد عرصه شوند و به رقابت بپردازد. حال آنچه پیش رویمان است ممکن است نتیجهای مشابه مدارس را داشتهباشد و ممکن است نتیجهاش شبیه فعالیت وزارت علوم باشد. قطعاً در صورت دوم مشکل چندانی نخواهیم داشت اما اگر سرنوشت مشابه مدارس داشته باشیم مطلوب جامعه نیست. موضوع دیگر کیفیت کار است طبیعی است اگر این دانشگاه‌ها قرار باشد کیفیتی پایین‌تر از دانشگاه دولتی داشتهباشند، آنکه ۸۰ میلیارد هزینه کند، بازنده است زیرا هیچ کسی بین بهتر با هزینه کمتر را‌‌ رها نمی‌کند تا به ضعیف‌تر با هزینه بالاترعوض کند.

*پس به نظر شما این دانشگاه‌ها موفق نخواهند بود و باید به‌‌ همان دانشگاه آزاد به عنوان تنها دانشگاه غیر دولتی حوزه دندان‌پزشکی اکتفا کنیم. به عبارتی اگر تأسیس شوند با استقبال روبرو نمی‌شوند؟
درباره استادانی که من می‌شناسم و به عبارتی استادانی با گل و سرشتی که هستند می‌توانم این نظر را بدهم که با جان و دل به تدریس مشغولند و مال و ثروت هدف آن‌ها نیست و این گونه نیست که اگر زمانی دانشگاه خصوصی باشد برای آموزش به آنجا روند و به دانشجویانشان در دانشگاه دولتی آموزش مناسب ندهند. مطمئناً در دانشگاه‌های دولتی می‌مانند و افتخارشان این است دانشجویانی را به دانشگاه بیاورند، آن‌ها را به خوبی آموزش دهند و به جامعه عرضه کنند. با تمام مشقات سالهای گذشته و کمبود بودجه‌ها این استادان ماندهاند و علمشان را به دانشجویان آموزش دادهاند.‌گاه از مطب‌هایشان و وسایل آن، برای آموزش استفاده کردند. پس کم اعتنایی‌ها را باید انتظار داشتهباشیم.

*آقای لاریجانی گفته‌اند که با داشتن سرمایه ۸۰ میلیارد تومانی افراد می‌توانند دانشکده دندان‌پزشکی تأسیس کنند، این قطعاً نشان از این قصد وزارت بهداشت دارد که بخش خصوصی را درگیر آموزش دندان‌پزشکی کند. بنا به گفته شما نتیجه مطلوب در حوزه آموزش با تأسیس این دانشگاه‌ها قابل پیش بینی نیست. حال برای ورود بخش خصوصی به این حوزه چه می‌توان کرد؟ آیا می‌توان به سمت واگذاری دانشکده‌های موجود یا مدیریت مشارکتی برویم؟
به نظر من اگر بخش خصوصی به تجهیز و تکمیل امکانات همین دانشکده‌های موجود بپردازند طبیعتاً اثرگذاری بیشتری خواهند داشت. به عبارتی با تقویت دانشگاه‌ها توسط بخش خصوصی وزارت خانه به اهدافش می‌رسد. پس نیاز نداریم که گروه یا گروه‌هایی که چنین سرمایهای دارند به ساخت دانشگاه بپردازند. بلکه امیدواریم بیایند همانند یک خیر به تجهیز دانشگاه‌های مختلف در سطح کشور بپردازند. جالب است بدانید بسیاری از دانشگاه‌های جهان در ابتدای کار خیرینی به سراغشان آمده و به مشارکت برای تأمین نیازهای آن دانشگاه پرداختهاند و همین کمکم آن‌ها را به جایگاه فعلیشان رساندهاست. قشر دیگری هم بودند که به برپایی دانشگاه با کمک دولت پرداخته‌اند و به دنبال بهبود آموزش کشور بوده‌اند چنانچه می‌بینیم این دانشگاه‌ها به مرور زمان بورسیه‌هایی برای دانشجویان تعیین کرده که موجب شد بسیاری به صورت رایگان وارد دانشگاه شوند.

البته این را نباید نادیده گرفت که امروزه آموزش هم به عنوان تجارت است و باید پذیرفت که نمی‌توان همه چیز را رایگان در اختیار دانشجو گذاشت اما انتظار می‌رود بخش خصوصی در بهبود وضعیت آموزش همکاری کند چنانچه در حال حاضر هم چندان دور از این عرصه نیستند. طی دوره دانشگاهی دندان‌پزشکی تنها کوریکلوم آموزشی و اطلاعات پایه به آن‌ها آموزش داده می‌شود اما اگر بخواهند بیشتر و با امکانات به روز‌تر آموزش ببینند و در حوزه تخصص توانمندی بیشتری کسب کنند نیاز به دوره‌های تکمیلی دارند. در این بعد قطعاً بخش خصوصی می‌تواند نقش اساسی ایفا کند.

حال اگر دانشگاه خصوصی هم تأسیس شود باردیگر در حد کوریکلوم می‌توانند آموزش دهند و چیزی بیشتر ارائه نخواهد شد حتی اگر تجهیزات هم باشد زمان این فرصت را به آن‌ها نمی‌دهد. بنابراین بخش خصوصی بهتر است پس از فارغ التحصیلی و برای توانمندسازی و به روز کردن دندان‌پزشکان نقش آفرینی کند. چنانچه این نقش آفرینی متداوم است و می‌تواند جایگاه مناسبی برای بخش خصوصی باشد، چون هر دندان‌پزشک با گذر زمان نیاز به به روز شدن دارد. سرعت علم آنچنان بالاست که فرد اگر هر شش ماه به دنبال ابزار و وسایل جدید و امکانات و روشهای تازه از طریق کنگره‌ها، مراکز دانشگاهی، کلاسهای برگزار شده از سوی بخش خصوصی و مطالعات مکرر نرود، پس از مدتی علمش سوخته و عقب می‌افتد. در ‌‌نهایت هم امیدواریم هر چه خیر است برای جامعه دندان‌پزشکان پیش آید و اگر تصمیمی گرفته می‌شود از روی دلسوزی باشد و نتیجه نهایی بهره‌مندی مردم از افراد توانمند در حوزه دندان‌پزشکی باشد.

منبع:دندانه