گفتگو با دکتر اسماعیل اسدزاده

 

زندگی را زیاد سخت نگیرید!

محال است از پروتزهای دندانی بخصوص پروتزهای متحرک در ایران صحبتی به میان بیاید و نام دکتر اسماعیل اسدزاده مطرح نشود. این پیشکسوت دوست داشتنی و فرهیخته رشته پروستودونتیکس ایران که سال‌ها مدیریت گروه پروتز متحرک دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه شهید بهشتی را بر عهده داشته و دانشجویان و متخصصان فراوانی از آموزش‌های ایشان بهرهمند شدهاند، بدون شک یکی از درخشانترین چهره‌های تاریخ دندان‌پزشکی و پروتز ایران محسوب می‌شوند. دکتر اسدزاده امسال(۱۳۹۵) ریاست شانزدهمین کنگره انجمن پروستودونتیستهای ایران را هم برعهده داشت و به همین دلیل مختصری هم درباره کنگره شانزدهم از ایشان سوال کردیم. در انتهای گفتگو از دکتر پرسیدم نظرتان درباره زندگی چیست و ایشان پاسخ دادند زندگی را نباید زیاد سخت گرفت.

فقط یک حق انتخاب داشتیم
متولد سال ۱۳۲۱ در تهران هستم. پدرم در کار چاپ فعالیت می‌کرد و مادرم خانه‌دار بود. ما سه برادر و یک خواهر بودیم. سال ۱۳۳۹ از دبیرستان تمدن در تهران دیپلم گرفتم و همان سال در کنکور دانشگاه تهران شرکت کردم. آن موقع از رشته‌های گروه پزشکی فقط یک رشته می‌توانستیم انتخاب کنیم. بنابراین نمی‌توانستیم هم دانشکده پزشکی امتحان بدهیم هم دندان‌پزشکی هم داروسازی و هم دامپزشکی. من به دلیل علاقه‌ای که به دندان‌پزشکی داشتم این رشته را انتخاب کردم و خوشبختانه پذیرفته شدم.
دوره ۵ ساله آن زمان را در خرداد سال ۱۳۴۴ به پایان بردم و همان سال برای خدمت نظام وظیفه در قالب سپاه بهداشت اعزام شدم. ۵ ماه خدمت من در بوشهر بود و ۹ ماه هم در زاهدان خدمت کردم. در سال ۱۳۴۶ خدمت من تمام شد و وارد فعالیت حرفهای دندان‌پزشکی شدم.

مربی بخش پروتز متحرک
وقتی خدمت نظام وظیفه تمام شد برای کار در بیمارستان خانواده ارتش درخواست دادم که تازه تاسیس شده بود و نیاز به دندان‌پزشک داشت. آن زمان همه سعی داشتند یک کار صبح ثابت داشته باشند و جایی استخدام بشوند و من هم مستتثنا نبودم. بهرحال درخواست من مورد قبول واقع شد. همان موقع استاد عزیز من آقای دکتر نیلفروشان با من تماس گرفتند و گفتند که دانشجویان دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه ملی بزودی وارد بخش میشوند و دانشکده در بخش پروتز متحرک نیاز به مربی دارد و به من گفتند به خانم دکتر وفا مراجعه کن و بگو دکتر نیلفروشان مرا فرستاده. من به همراه مرحوم دکتر ارفعی با هم به دانشکده رفتیم. خانم دکتر وفا مصاحبه کوتاهی با ما انجام دادند و هر دو بعنوان مربی در بخش پروتز متحرک مشغول به کار شدیم.

چرا پروتز؟
واقعیت این است که علاقه من به پروتز تا حد زیادی مرهون استاد عزیزم جناب آقای دکتر دادمنش بود. من در زمان دانشجویی در دومین مرتبهای که در بخش متحرک بیمار میدیدم، جناب آقای دکتر دادمنش تازه از آمریکا به ایران آمده بودند و استاد من بودند. بیماری که من در خدمت دکتر دادمنش کار کردم کیس پیچیدهای بود و با راهنمایی دکتر دادمنش توانستم آن بیمار را درمان کنم. حضور دکتر دادمنش و دانش ایشان از رشته پروتز دریچه جدیدی جلوی چشمان ما باز کرد و همین مساله نقش مهمی در علاقه من به پروتز متحرک داشت.

آموزش هم می‌دیدیم
ماجرا به این شکل نبود که ما بعنوان مربی فقط آنجا آموزش بدهیم بلکه آموزش هم میدیدیم. خانم دکتر وفا برای ما بیمار میگذاشتند و بالای سر ما میآمدند و راهنمایی میکردند و ایرادات احتمالی را گوشزد میکردند. خانم دکتر وفا از دانشگاه لندن مدرک تخصصی پروتز داشتند و دقیقا همان اسلوب و نظم و ترتیب انگلیسی را در بخش و در آموزش به دانشجویان و به ما پیاده میکردند. ما هفتهای یکبار در مورد یک موضوع در زمینه پروتز متحرک کنفرانس و بحث علمی داشتیم که باعث میشد اطلاعات مان همواره به روز باشد.

تخصص پروتز
بعد از ۳ سال با استفاده از بورس سازمان پیمان مرکزی (سنتو) برای دریافت مدرک تخصصی پروتز عازم انگلستان و دانشگاه لندن شدم. خیلی با صداقت عرض میکنم که در انگلستان ما کمبود خاصی در زمینه آموزش نداشتیم و واقعا همه چیز را خانم دکتر وفا به ما آموزش داده بودند. آنجا بیشتر وقت ما صرف تز تحقیقاتی و بحثهای تئوریک شد. در نهایت بعد از اخذ مدرک تخصصی به ایران برگشتم و دوباره در بخش پروتز متحرک دانشکده ملی سابق(شهید بهشتی) مشغول به کار شدم.

۲۰ سال مدیریت گروه
۶ ماه یا یکسال بعد از بازگشتم به ایران، به درجه استادیاری رسیدم و ۵ یا ۶ سال بعد دانشیار شدم و فکر میکنم ۲۰ سالی مدیر گروه بخش پروتز متحرک دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه شهید بهشتی بودم، حدود ده سال عضو هیات ممتحنه بورد تخصصی بودم. در نهایت در بهمن سال ۷۹ بازنشسته شدم و میدان را به جوانترها واگذار کردیم.
بعد از بازنشستگی ارتباطم کمافی السابق با کنگرههای علمی همیشه برقرار بوده. در واقع از زمان ورودم به دانشکده همیشه با کنگرههای علمی ارتباط نزدیکی داشته و دارم. در زمان دانشجویی ما، نخستین کنگره انجمن دندان‌پزشکی ایران برگزار شد و از همان موقع من در کنگرههای علمی حضور داشتم.

گل‌هایی که به بار نشستند
جدا از آموزش به دانشجویان دوره عمومی، آموزش دانشجویان تخصصی هم در بخش ما وجود داشت. در مورد رزیدنتهایی که داشتیم باید بگویم بسیاری از این عزیزان از لحاظ علمی به درجات بسیار بالایی رسیدهاند و کاملا پاسخگو نیازهای آموزشی بخشهای پروتز دانشکدههای دندان‌پزشکی کشور چه در بخش عمومی و چه تخصصی هستند و این واقعا باعث افتخار و خرسندی بنده است که میبینم گلهایی که ما پرورش دادهایم اینطور به بار نشستهاند.

پروتز کامل هنر است
الان با پیدایش ایمپلنت واقعا انقلابی در دندان‌پزشکی و درمانهای پروتزی ایجاد شده است. ولی لازم است اشاره کنم که رشته پروتز متحرک و بخصوص پروتز کامل یک هنر است که نباید همکاران دندان‌پزشک از آن غفلت کنند و به آن بیتوجه باشند. بیماری که برای پروتز کامل مراجعه کرده همه چیز را از دست داده، استخوان را از دست داده، تونیسیته عضلات از بین رفته، تکلم و زیبایی بیمار مختل شده و تعذیه بیمار با اشکال روبرو است. در برخی موارد بیدندانی کامل حتی ایمپلنت هم نمیتواند جوابگو باشد. حالا نمیدانم شانس من است یا نه ولی من مراجعان زیادی دارم که استخوان فک بشدت تحلیل رفته و وقتی به همکاران جراح ارجاع میدهم که بلکه با گذاشتن چند فیکسچر بشود از آنها کمک گرفت، جراح بخاطر تحلیل شدید استخوان استفاده از پیوندهای استخوانی وسیع را مطرح میکند. اغلب این بیماران در شرایط سنی و جسمیای هستند که توان تحمل جراحیهای سنگین را ندارند. در نتیجه عمدتا ما میمانیم و بیماری که با این شرایط نیاز به پروتز دارد. اینکه دندان‌پزشک بتواند از عهده درمان چنین بیمارانی برآید و بتواند کمکی به این بیماران انجام دهد واقعا یک هنر است.

درمان‌های بهتر، بهداشت بهتر، بی‌دندانی کمتر
به نظر من وضعیت بهداشتی مردم بهتر شده و به موازات آن کیفیت خدمات دندان‌پزشکی هم به واسطه پیشرفتهای صورت گرفته ارتقا یافته است. مثلا الان درمانهای ریشه بهتر از سابق انجام میشود که طبعا باعث میشود کار ما برای ساخت پروتزهای ثابت راحتتر شود. ترکیب اینها با هم باعث شده مردم تا سنین بالاتری دندانهای خود را حفظ کنند و الان سن بیدندانی کامل بسیار بالاتر از قبل است. در سابق در سن ۴۵ تا ۵۰ سالگی مردم با بیدندانی مراجعه میکردند ولی الان شاهد هستیم که بیماران بالای ۶۰ سال یا ۷۰ سال یا حتی بالاتر، دست کم تعدادی از دندانهای طبیعی خود را حفظ کردهاند. یک مساله دیگر بحث افزایش اطلاعات مردم از درمانهای دندان‌پزشکی است. الان به محض اینکه والدین یک بچه متوجه درهم ریختگی دندانهای کودک بشوند فورا او را نزد ارتودونتیست میبرند در حالی که سابق اصلا چنین رویکردی وجود نداشت. بحث زیبایی را هم کنار بگذاریم، کرادینگ یکی از اصلیترین عوامل تشدید پوسیدگی است و اگر دندانها ردیف و مرتب باشند خطر پوسیدگی کمتر شده و بیمار بهتر میتواند بهداشت دهان را رعایت کند.

افزایش دانش ایمپلنت
ایمپلنت به هرحال رشته جدیدی است و من معتقدم کسانی که قصد فعالیت در این رشته را دارند باید با آگاهی و دانش کافی کار خود را شروع کنند. این مساله میسر نیست مگر با شرکت در دورههای آموزشی در کنگرههای یا دورههای آموزشی با کیفیت که برخی موسسات خصوصی برگزار میکنند یا حضور مستمر در کنگرههای علمی دندان‌پزشکی که باعث ارتقا دانش و اطلاعات همکاران میشود. الان شاهد هستیم که درمانهای نامطلوب در زمینه ایمپلنت کمی زیاد شده و حتی در بین همکاران متخصص هم دیده میشود. دندان‌پزشکان ما باید سطح آگاهی خود را افزایش بدهند و بتوانند درمانهای مطلوبی برای بیماران انجام بدهند تا باعث آسیب دیدن بیمار و سرخوردگی او نشود.

اهمیت درمان‌های رایج
طبعا مواردی وجود دارد که امکان قرار دادن ایمپلنت وجود ندارد. ما باید بیمار را محور توجه قرار بدهیم و تم کنگره ۱۶ پروتز که بنده مسوولیت آن را برعهده دارم نیز همین است یعنی ببینیم بر اساس وضعیت و شرایط بیمار از تمام جنبهها چه درمانی میتوانیم برای او انجام بدهیم. بسیاری از بیماران به دلایل مختلف سیستمیک یا اقتصادی امکان دریافت ایمپلنت را ندارند و اینجا است که ما باید با درمانهای رایج(کانونشنال) بیمار را درمان کنیم و لازمه این کار این است که در زمینه درمانهای پروتز ثابت و متحرک دانش کافی داشته باشیم. این مساله مختص همکاران متخصص نیست و دندان‌پزشکان عمومی هم باید حتما در زمینه پروتزهای دندانی رایج توانمند باشند. فرض کنیم قرار است برای بیماری یک درمان پارسیل با فریم فلزی انجام بشود. این کار نیازمند یک طراحی مناسب و صحیح است. اگر طراحی نامناسب باشد نتیجه آن از دست رفتن بقیه دندانها خواهد بود. پس لازم است آگاهی دندان‌پزشک از درمان کافی باشد. دندان‌پزشک نباید صرفا به تکنیسن لابراتوار متکی باشد. تکنیسین که شرایط بیمار را نمیداند، وضعیت پریودونتال و مخاط دهان را ندیده است؛ تکنیسین یک کست گچی میبیند و بر همان اساس طراحی میکند در صورتی که این وظیفه دندان‌پزشک است که بر اساس معاینه و رادیوگرافی باید تشخیص بدهد که کجا میتواند رست یا کلاسپ بگذارد. بنابراین یک درمان کانونشنال میتواند جایگزین مطلوبی برای ایمپلنت باشد ولی دندان‌پزشک در مورد همین درمانهای به ظاهر ساده و معمولی هم باید دانش و اطلاعات کافی داشته باشد.

انجمن پروتز
هدف این انجمن از اول پرورش این رشته و کمک به همه دندان‌پزشکان بوده و فکر میکنم با توجه به کارهایی که انجام شده در رسیدن به هدف موفق بوده است. کنگرههای انجمن پروتز در زمره پرطرفدارترین کنگرههای برگزار شده در ایران بوده و جمعیت زیادی از همکاران دندان‌پزشک همیشه با عشق و علاقه و بدون در نظر گرفتن بحث امتیار بازآموزی در آن شرکت میکنند تا مطالب جدیدی یاد بگیرند. موفقیت کنگرههای پروتز مطلبی نیست که بنده بگویم بلکه واقعیتی است که همه به آن اذعان دارند. در مجموع به نظر من بعنوان عضو کوچکی از این انجمن، انجمن پروستودونتیستهای ایران از بدو تاسیس تا بحال بسیار خوب کار کرده و امیدوارم این روند مثبت همچنان تداوم داشته باشد. امیدوارم همکاران جوان ما حضور موثرو مثبتی در کنگرهها داشته باشند. بنده امیدوارم در کنار برگزاری هر کنگره در ضمن آن از شرکت کنندگان برای سال آینده نظرخواهی بشود تا مشخص بشود که برای سال آینده چه چیزی مورد نیاز همکاران دندان‌پزشک است و سال بعد بر اساس همین نظرات تم اصلی کنگره تعیین بشود که همکاران بتوانند بیشترین استفاده را ببرند نه اینکه خود ما بنشینیم و بجای آنها تصمیم بگیریم. بهترین راه به نظر من این است که خود همکاران درباره مطالب درخواستی خود در کنگرهها نظر بدهند؛ بدین ترتیب بازدهی کنگره افزایش خواهد یافت گرچه همین الان هم بازدهی آن مطلوب است.

کنگره شانزدهم
این کنگره ماحصل تلاش همه همکاران است و در واقع بار اصلی برگزاری کنگره شانزدهم بر دوش همکاران و دوستانی است که در این کنگره با من همکاری میکنند. دبیر اجرایی ما آقای دکتر نواب روز و شب در حال کار و فعالیت هستند. آقای دکتر جوان که مسوولیت نمایشگاه را برعهده دارند خیلی زحمت میکشند. مهمتر از همه بخش علمی ما است که انتخاب مقالات و سخنرانان و برنامه ریزی پنلها و برنامههای علمی را برعهده دارند. مسوولیت این بخش آخر با آقای دکتر خاکی و قائم مقام ایشان خانم دکتر حبیب زاده است که بصورت شبانه روزی در حال تلاش و فعالیت هستند و زحمت زیادی میکشند. دوستان دیگر ما هم هر کدام در بخشهای دیگر کنگره فعال هستند و زحمت میکشند. وقتی کسی خودش دستی بر آتش نداشته باشد شاید متوجه نشود که برگزاری کنگره و هماهنگی بین گروهها و افراد چقدر کار مشکلی است و من هم زمانی که خودم مستقیما درگیر این کار شدم فهمیدم که چقدر کار سخت و دشواری است که هم از نظر علمی هم از نظر اجرایی کمبود و ایرادی وجود نداشته باشد. گرچه در نهایت امکان ندارد که کاری بدون ایراد باشد ولی تلاش میکنیم که کنگره با حداقل اشکال و مشکل برگزار شود.

نخستین برنامه عملی
یکی از کنگره‌های انجمن دندان‌پزشکی ایران بود؛ در زمانی که محل انجمن در خیابان ملاصدرا بود. کنگره هم در هتل هما برگزار میشد. من پیشنهاد کردم که بیماری را بیاوریم و یک قالب نهایی برای بیمار بگیریم و تعداد محدودی مثلا ۱۵ نفر از همکاران را هم ثبت نام کنیم تا این برنامه را از نزدیک ببینند. مطمئن نیستم ولی فکر میکنم این نخستین ورک شاپ برگزار شده در یک کنگره دندان‌پزشکی بود. روزی که برای اجرای برنامه به کنگره رفتم دیدم یک یونیت را روی سن سالن گذاشتهاند و اینقدر جمعیت زیاد بود که سالن کاملا پر شده بود. آن موقع هم که شرایط فیلمبرداری و ویدئو پروجکشن و اینطور چیزها وجود نداشت. طبعا این برخلاف آن چیزی بود که ما مد نظر داشتیم و بنده به مسوولین برگزاری گفتم که همکاران که چیزی نمیبینند ولی به من گفتند که خود همکاران اینطور استقبال کردند و ناچار شدیم همه را در سالن راه بدهیم. خلاصه اینکه ما آن بالا کار میکردیم و همکاران هم آن پایین نشسته بودند و واقعا نمیدانم چقدر استفاده کردند ولی بهرحال استقبال بسیار خوبی از این برنامه به عمل آمد و نشان میداد که چقدر همکاران به این قبیل برنامهها علاقه مند بوده و هستند.

حرف آخر
دلم میخواهد به مناسبت مسوولیتم در کنگره شانزدهم انجمن پروستودونتیستهای ایران به چند نکته درباره وضعیت فعلی دندان‌پزشکی کشور اشاره کنم. متاسفانه این رشته از علوم پزشکی روز به روز قداست خود را از دست داده و برخی از همکاران فقط جنبههای مالی را مد نظر قرار داده و سایر توجهات را نادیده میگیرند. این دسته از دندان‌پزشکان سعی نمیکنند با بیمار دوست شده و به خواستههای او گوش کرده و تا جایی که لطمهای به کیفیت علمی درمانها وارد نشده آنها را برآورده کنند. امروزه میبینیم که برخلاف گذشته که درد عامل اصلی مراجعه بیماران به مطبهای دندان‌پزشکی بود، بسیاری از بیماران برای دریافت درمانهای زیبایی به دندان‌پزشک مراجعه میکنند.
دندان‌پزشک وظیفه دارد معایب و مزایای هر درمان را بطور کامل برای بیمار تشریح کرده و بیمار را وادار به پذیرش هیچ درمانی نکند بلکه گزینههای درمانی را برای بیمار تشریح کرده و او را در انتخاب درمان صحیح، به درستی راهنمایی کند. امیدوارم بخصوص همکاران جوان که به تازگی وارد این حرفه شدهاند، با راهنمایی صحیح بیماران، بهترین درمان را برای آنها انجام داده و از انجام درمانهای نامناسب خودداری کنند، تا پیش وجدان خود شرمنده نباشند.

منبع:دندانه