روایتهایی از دندانپزشکی در دوران باستان
– براساس فرضیههای دانشمندان علوم طبیعی وباستان شناسی بشر اولیه برای پر کردن پوسیدگیهای دندانهای خود از صمغ، قطعات خیس و نرم شده ریشه یا برگ برخی از درختان استفاده میکرده است. بنابراین میتوان گفت که صمغها در حقیقت ابتداییترین مواد پرکننده دندانهای پوسیده به شمار میروند و در عین حال به عنوان مسکن باعث آرامش درد نیز میشدهاند.
با پیشرفت و گذشت زمان و کسب تجربه و رهیافتهای دیداری انسان اولیه آموخت که چگونه با درد دندان نیز مانند هر درد دیگری مبارزه کند. فکر خارج کردن دندان دردناک و یا شناسایی شاخ و برگ گیاهان تسکین دهنده و گذاشتن آنها داخل حفره پوسیده دندان اقدامات اولیهایست که… مشهود شده است.
(سیری در تاریخ دندانپزشکی ایران، دفتر نخست، اسمعیل یزدی، فرهنگستان علوم، تهران ۱۳۸۸، ص۳۵)
– در زمان باستان، مایاها مردمانی با فرهنگ سطح بالا بودند که در گواتمالا و هندوراس فعلی میزیستند. آنها که از مردم بابل باستانی نیز قدیمیتر بودند، به دلایل مذهبی اقدام به قرار دادن اینله روی دندانها و یا سوراخ کردن صورت و گوش مینمودند. آنها در قرار دادن اینلههای سنگی زیبا روی حفرات تراش داده شده دندانهای قدامی بالا و پایین و گاهی دندانهای پرمولر، مهارت داشتند. بدون شک این اینلهها روی دندانهای زنده قرار داده میشد و آنچنان دقیق این کار انجام میگرفت که حتی تا هزار سال بعد این اینلهها، در جای خود باقی میماندند. اینلهها با سمانهای خاص به حفره چسبانده میشد که جنس عمده آنها با اسپکتروگرافی، کلسیم و فسفات تشخیص داده شده است.
(همه چیز در مورد دندانپزشکی، مجید مکاری)
– مردم بابل پایتخت کلده در پنج هزار سال قبل از میلاد برخی روشهای درمانی دندانپزشکی را بهکار بردهاند که آمیزهای جالب از دانش پزشکی و مراسم مذهبی بود. آنها در دعاها و نیایشهای خود به درگاه خدایان التماس میکردند که لعن و نفرین خود را حواله کرم کند که عامل بیماریهای دندان تلقی میشد.
(تاریخ مصور پزشکی جهان، ولیالله محرابی، جلد دوم، بخش۱۴)
– یکی از کهنترین آثاری که از دندانپزشکی در دست میباشد آثـاری اسـت که از چینیها باقیمانده است. زمان تاریخی ملت چین مطابق روایات در حدود پنچ هزار سال پیش از مـیلاد شـروع مـیشود و چینیها از آن زمان برای پروراندن گیاههای طبی باغچههای مخصوصی داشتهاند. گفتهاند یکی از امـپراطورهای چـین به نام هوانگ تی در ۱۸۰۰ سال قبل از میلاد کتابی در طب تالیف کرده که هنوز باقی و موجود اسـت.
چـینیها بـیماریهای دهان دندان را به چند دسته قسمت کرده بودند و عوامل مختلف مانند افراط در خوردن و آشامیدن و زیـادهروی در عـمل تناسلی و عوامل جوی را سبب درد دندان میدانستند و خیلی کم دست به کار پرکردن و کشیدن دنـدان مـیزدند؛ بـلکه بیشتر سعی میکردند دندان را با میلههای فلزی مخصوصی داغ کنند و تقریبا ۳۶ نقطه را برای داغ کردن نـام بـردهاند.
خلاصه در چین اطلاع از دندانپزشکی خیلی مختصر و نسبت به سایر فنون پزشکی بیاهمیت بوده اسـت.
(تاریخچه سیر ترقی دندانپزشکی. مجله ایمان، اردیبهشت ۱۳۵۲، شماره۱۸)
– پنج سده قبل از میلاد صنعتگران و پزشکان به جایگزین کردن دندان میپرداختند و در نهایت مهارت و تردستی به رغم ناکامل بودن پروتزها روکشهای دندان از جنس طلا، مینای دندان یا سرامیک و پل تهیه میکردند.
(تاریخ مصور پزشکی جهان، ولی الله محرابی، جلد دوم، بخش۱۴)
– هرودوت مورخ یونانی در حدود پانصد سال قبل از میلاد در بازگشت از سفری به مصر چنین نوشته است: «این سرزمین پر از پزشک است. پزشکانی برای چشمها، سر، دندانها، دهان و بیماریهای ناشناخته و مبهم.»
در هند نیز ظاهرا درمان بیماریهای دهان و دندان برای نخستین بار در حدود سه هزار سال قبل از میلاد انجام میشده است. در نوشتهای که به شاهزاده سیذارتا گائوتاما بنیانگذار مکتب بودا تقدیم شده است صحبت از قدیمیترین و سادهترین شکل مسواک به میان آمده است.
(تاریخ مصور پزشکی جهان، ولی الله محرابی، جلد دوم، بخش۱۴)
– پزشکی عملی خیلی کندتر از پزشکی نظری پیشرفت یافت. شیادان دارو فروش دورهگرد هنوز فراوان بودند و با وجود قوانین ممانعت کننده باز هم پرداختن به پزشکی بدون در دست داشتن دانشنامه رسمی آسان بود. بیشتر کودکان با دست قابلگان راه به دنیای زندگان مییافتند. تخصص هنوز صورت تحقق به خود نگرفته بود. دندانپزشکی از پزشکی و جراحی جدایی نداشت. دلاکان شکستهبند دندان نیز میکشیدند و در جای خالی آن دندان قطعه عاجی میگذاشتند. تقریبا عموم پزشکان کارهای جراحی عادی را به دست همین دلاکها میسپردند. اما باید دانست که بیشتر آنها تنها دلاک نبودند، بلکه مردانی تعلیم یافته و مجرب بودند.
(تاریخ تمدن جهان، ویل دورانت، جلد۶)
– پنج قرن قبل از میلاد، بردگان پزشک و پزشکان فریبکار در روم بودند و برخی از ایشان به کار دندانپزشکی اشتغال میورزیدند؛ زیرا الواح دوازدهگانه دفن طلا را با مرده ممنوع میکرد، مگر آنکه طلا برای پوشاندن دندانها به کار رفته باشد.
(تاریخ تمدن جهان، ویل دورانت، جلد۳)
– جراحیهای معمول دندان در کتابهای درسی آن زمان مورد بحث قرار گرفتهاند ولی با اینکه یکی از اعراب در مغرب گذاشتن دندان گاو را به جای دندان افتاده پیشنهاد کرده من هیچ شرحی درباره دندان مصنوعی نیافتهام.
این حقیقت که ساکنان ایران قدیم از بلای تقریبا جهانی کرم خوردگی دندان در امان نبودهاند از شرح زیر که در زند اوستا وارد شده آشکار میشود:
«آن زمان گوژپشت، شکم برآمده، ناتوان و دیوانه وجود نخواهد داشت… پوسیدگی دندان و جذام از میان خواهد رفت…»
نخستین استعمال طلا در متوقف ساختن حفرههای دندان به ماسویه اصغر نسبت داده شده است.این شخص در معالجات دندان بسیار پر کار و موفق بود. او همچنین کیفیتی را که اکنون ما درد سمپاتیک مینامیم دریافته بود زیرا توصیه میکرد وقتی دندانی دچار درد میشود باید هرچه زودتر کشیده شود تا از انتشار درد به دندانهای مجاور پیشگیری به عمل آید.
(تاریخ پزشکی ایران و سرزمینهای خلافت شرقی، سیریل الگود، ترجمه باهر فرقانی، امیرکبیر ۱۳۷۱، ص۳۵۲)
منبع:دندانه