علت خشکی دهان و درمان آن

 

ترجمه: ندا احمدلو

وقتی که دهان هیچ بزاقی ترشح نمی‌کند یا میزان این ترشح کم است، مشکلاتی فراتر از تشنگی و عطش شدید به‌وجود می‌آیند. همین بزاق دهان است که در چشیدن طعم غذاها و نوشیدنی‌ها نقش دارد و البته نقش مهمی هم در هضم آن‌ها بر عهده دارد. علاوه بر این‌ها، ترشح بزاق دهان برای جدا شدن ذرات مواد غذایی از دندان‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد و همچنین میزان اسیدیته دهان را که عامل پوسیدگی دندان‌هاست، کاهش می‌دهد.

احساس خشکی دهان
کمبود بزاق در دهان یا فقدان آن، مخاط دهان و پوست اطراف دهان را خشک و آسیب‌پذیر می‌کند. حتی ممکن است که لب‌ها در اثر خشکی دهان ترک بخورند. بعضی از افراد هم پس از ابتلا به خشکی دهان، زخم‌های گوشه دهان را تجربه می‌کنند. پیامد بعدی کمبود یا عدم وجود بزاق، خشک و زبر شدن زبان است. حتی بلعیدن غذاها یا صحبت کردن نیز در اثر عدم وجود بزاق، واقعا دشوار و طاقت‌فرسا خواهد شد.

عوارض جانبی آزاردهنده
افراد مبتلا به خشکی دهان، بزاق کافی در دهان‌شان ندارند تا مواد غذایی و دیگر ذرات اضافی در دهان را به‌طور منظم جمع‌آوری کند. به همین دلیل هم بیشتر این افراد با مشکل بوی بد دهان مواجه می‌شوند. خانم‌هایی که مشکل خشکی دهان دارند و از رژ لب استفاده می‌کنند، معمولا می‌توانند ببینند که ذرات رژ لب روی دندان‌های جلویی‌شان باقی می‌ماند چون بزاق لازم برای تمیز کردن دهان‌ها در دهان‌شان وجود ندارد. مشکلاتی مانند احساس گرفتگی در گلو یا خارش مدام گلو هم ممکن است که به علت خشکی دهان ایجاد شوند.

رابطه داروها و خشکی دهان
بیش از ۴۰۰ نوع دارو می‌توانند باعث خشکی دهان شوند و داروهای بدون نسخه‌ای که برای درمان آلرژی‌ها و علائم سرماخوردگی استفاده می‌شوند نیز در گروه همین داروها قرار می‌گیرند. داروهایی که برای فشار خون بالا، بیش‌فعالی مثانه و مشکلات سلامت روان مصرف می‌شوند هم جزو همین داروها هستند. علاوه بر این‌ها، پرتودرمانی می‌تواند به غدد بزاقی آسیب برساند و حتی شیمی‌درمانی می‌تواند از طریق غلیظ‌تر کردن بزاق دهان، احساس خشکی دهان را به‌وجود بیاورد.

رابطه بین مشکلات سر و گردن و خشکی دهان
آسیب‌های عصبی ناشی از صدمات سر و گردن می‌توانند به خشکی دهان منجر شوند. دلیلش هم این است که بعضی از عصب‌های بدن در این نواحی، پیام‌های ضروری را میان مغز و غدد بزاقی انتقال می‌دهند. اگر این عصب‌ها دچار آسیب‌دیدگی شوند، دیگر نمی‌توانند دستور لازم برای ترشح بزاق دهان را به غدد بزاقی ارسال کنند.

بیماری‌ها و خشکی دهان
یکی از مشکلاتی که می‌تواند باعث ابتلا به خشکی دهان شود، سندرم شوگرن (Sjögren) است. سندرم شوگرن، نوعی اختلال خودایمنی محسوب می‌شود که در آن، سلول‌های سفید خون به غدد اشک‌ و غدد بزاقی حمله می‌کنند. به‌علاوه، افراد مبتلا به بیماری دیابت یا HIV نیز ممکن است خشکی دهان را به‌علت همین بیماری‌ها تجربه کنند.

سیگار کشیدن و تشدید خشکی دهان
محققان تاکنون توانسته‌اند که دلایل متعددی را برای ضروری بودن ترک سیگار به مردم جهان نشان بدهند. جلوگیری از تشدید خشکی دهان نیز یکی از همین دلایل متعدد است. در واقع، خود سیگار کشیدن نمی‌تواند باعث ابتلا به خشکی دهان شود، اما استعمال سیگار، قلیان یا هر کدام از انواع دخانیات درنهایت به تشدید خشکی دهان منجر می‌شود.

درمان خشکی دهان با کمک پزشکان
اگر از خشکی دهان رنج می‌برید، بهتر است که با دندان‌پزشک خودتان مشورت کنید. اگر هم مطمئن هستید که داروهای مصرفی‌تان هیچ ربطی به خشکی دهان ندارند، شاید علائم شما نشان‌دهنده مبتلا بودن‌تان به مشکلاتی مثل سندرم شوگرن یا بیماری دیابت باشند که هنوز تشخیص داده نشده‌اند و شما از آن‌ها آگاهی ندارید.

ضرورت مراقبت از دندان‌ها
کمبود یا فقدان بزاق دهان می‌تواند برای دندان‌ها زیان‌بار باشد. بنابراین، افرادی که مبتلا به خشکی دهان هستند، باید مراجعه منظم به دندان‌پزشک و انجام معاینات دهان و دندان را به‌عنوان یکی از بخش‌های اساسی زندگی‌شان بپذیرند. مسواک زدن و استفاده از نخ دندان نیز برای این افراد اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر شما هم یکی از همین افراد هستید و پس از خوردن مواد غذایی به شرایط مسواک زدن دسترسی ندارید، حتما دهان‌تان را با آب بشویید. نوشیدن آب زیاد در طول روز نیز برای این افراد ضروری است و استفاده از دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده و بدون الکل نیز باید به بخشی از برنامه روزانه مراقبت از دندان آنان اضافه شود.

راهکارهای تقویت ترشح بزاق
– به دندان‌پزشک یا پزشک مراجعه کنید تا در صورت نیاز بتوانید از داروهای لازم استفاده کنید.
– مکیدن آب‌نبات‌های بدون قند یا جویدن آدامس‌های بدون قند می‌تواند ترشح بزاق را تقویت کند.
– بعضی از داروهای بدون نسخه و عمومی که داروخانه‌ها به فروش می‌رسند، می‌توانند به تسکین علائم خشکی دهان کمک کنند.

نکات تکمیلی برای کمک به رفع خشکی دهان
– نوشیدن آب به‌صورت جرعه‌جرعه در طول روز به حفظ رطوبت لازم در دهان کمک می‌کند.
– نوشیدن آب یا شیر همراه با وعده‌های غذایی، رطوبت دهان را افزایش می‌دهد و همچنین جویدن و بلعیدن مواد غذایی را هم راحت‌تر می‌کند.
– استفاده از دستگاه‌های رطوبت‌ساز در اتاق خواب، نقش موثری در مقابله با خشکی دهان دارد.
– پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار، قندی یا اسیدی برای مقابله با خشکی دهان ضرورت دارد.
– برای معاینات دهان و دندان به‌صورت منظم و طبق برنامه، نزد دندان‌پزشک بروید.

منبع:webmd.com/oral-health/ss/slideshow-dry-mouth

منبع:دندانه