چرا دندانپزشکی آلترناتیو یا هولیستیک کلاهبرداری است؟
در تبلیغاتی که اخیرا در کشورهای خارجی مشاهده میشود و کمکم پایش به ایران باز شده است، در مورد روشی از دندانپزشکی با عنوان «آلترناتیو»، «بیولوژیک»، هولستیک (Holistic dentistry) و… مانورهای زیادی داده میشود. سعی در این است که این به اصطلاح «روش» دندانپزشکی به عنوان مکتب جدیدی ارائه و روشهای به اصطلاح قبلی دندانپزشکی، غلط، آسیبزا و به زیان سلامت بیماران معرفی شود. اگرچه دندان پزشکان مروج این روش ها نیستند اما بسیاری از مداخلهگران حوزه پزشکی و بهداشت، درمانهایی بر اساس این متد درمانی برای مشکلات و مسائل مربوط به دهان و دندان توصیه و تجویز میکنند. در این مطلب بنا داریم به چند پرسش در مورد دندانپزشکی آلترناتیو پاسخ دهیم.
دندانپزشکی به اصطلاح آلترناتیو چه میگوید؟
اولین و بارزترین قسمتی که دندانپزشکی آلترناتیو روی آن دست گذاشته مبحث آمالگامهای دندانی است. آمالگام ماده پرکردن دندان است که رنگ فلزی دارد و در ترکیب خود حاوی فلزات مختلف از جمله جیوه است. جیوه مادهای سمی است ولی مضر بودن در ترکیب آمالگام به اثبات نرسیده است. امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا از آمالگام استفاده نمیکنند. دلیل اصلی هم نه سمیت آن در دهان، بلکه آسیبی است که دفع ضایعات آن به محیط زیست ممکن است وارد کند. در کشور ایالات متحده امریکا که پیشروترین کشور در زمینه مطالعات و ابداعات دندانپزشکی است، هنوز کاربرد آمالگام رایج است. چون مطالعات نشان دادهاند که جیوه آزاد شده از آمالگام زیانی را متوجه سلامت انسان نمیکند و حتی بیشتر از مصرف غذاهای دریایی نیست.
دندانپزشکی آلترناتیو نظرات دیگری را هم مطرح میکند. مثلا عدم مبادرت به درمان کانال ریشه (عصب کشی) دندانها، عدم درمان جراحی برای بیماریهای لثه، عدم درمان نامنظمیهای دندانها و…
مروجان دندانپزشکی بیولوژیک (آلترناتیو) اغلب نظرات اثبات نشده و عجیبی را در حوزه پزشکی صادر میکنند؛ مثلا به بیماران توصیه میکنند جهت جلوگیری از سرطان، دندان خود را خارج کنند! درمان ریشه دندان، ترمیم و سایر درمانهای دندانپزشکی را علت روماتیسم، سرطان، سردردها و… میدانند. در هیچ کدام از منابع پزشکی برای بیماریهایی از این دست، دندان یا عفونت به عنوان عامل تا به حال مطرح نشده است. این دندانپزشکان حتی ایمپلنتهای دندانی را که برای درمان بیدندانی امروزه کاربرد وسیعی پیدا کردهاند عامل بیماریها و مضر میدانند!
استفاده از گیاهان دارویی برای درمان ریشه که توسط دندانپزشکی به اصطلاح بیولوژیک پیشنهاد میشود به خودی خود امر مذموم یا آسیبزایی نیست. ولی معرفی این مواد گیاهی به عنوان تنها راه درمان بیماریهای دهان و دندان ادعای گزافی است که بالطبع نیازهای بیماران را برآورد نمیکند. والا از هزاران سال قبل مادربزرگهای ما عصارههای مرزه خوزستانی و گل میخک و لیمو و… را برای دندان درد تجویز میکردند و دست آخر با دست توانمند دلاکان انبر به دست، دندان پوسیده با رنج و ناله بسیار صاحبانشان از فک خارج میشد! دندانپزشکان بیولوژیک متاسفانه هیچ مورد جدیدی به هنر طبابت مادربزرگها و دلاکها اضافه نکردهاند و به کاهش درد و آلام کسانی که از مشکلات دهان و دندان رنج میبرند کمکی نمیکنند.
آیا دندانپزشکی بیولوژیک ایده جدیدی است؟
آنچه به عنوان دندانپزشکی غیر رایج، بیولوژیک، جایگزین یا هر اسم دهان پر کن و گولزننده دیگری مطرح میشود به هیچ وجه ایده جدیدی نیست. در واقع دندانپزشکی آلترناتیو یا بیولوژیک ادامه نظریات و بعضا خرافاتی است که از صدها و حتی هزاران سال قبل- در دوره قبل از علم جدید- مطرح شده بودند و نادرست بودن بیشتر این موارد، بعدها به اثبات رسید. بقراط ادعا کرده بود که یک مورد آرتریت مفاصل را با کشیدن دندان درمان کرده است. در دورههای بعد هم رابرت کخ این تئوری را مطرح کرد که عفونت دندانی میتواند عامل برخی عفونتهای ریه، مغز و… باشد. جالبتر از همه نظریه فردی به اسم هنری کوتون (Henry Cotton) در سال ۱۹۰۷ بود که خارج کردن دندانها، لوزه، طحال، آپاندیس، معده، تخمدان، بیضه و.. را برای درمان بیماران اسکیزوفرنی، بای پلار و برخی دیگر از اختلالات روانی مطرح کرد که از قضا با استقبال جامعه آن زمان مواجه شد و علیرغم مرگ سی درصد از افرادی که به این درمانها مبادرت میکردند، برای بسیاری از بیماران این درمانها تجویز شد! نکته تاسفبار این است که دو پسر کوتون علیرغم اینکه دندانهایشان توسط پدرشان کشیده شده بود دست به خودکشی زدند!
اما نامی که در تاریخ دندانپزشکی بیش از همه مطرح است، نام ویلیام هانتر کانادایی است که مدعی شده بود بسیاری از بیماریها چون ورم مفاصل، کم خونی، کولیت، افسردگی و… به علت به دام افتادن عفونتها زیر روکشهای طلا (که در آن موقع رایج بود) است و با کشیدن دندانها این بیماریها بهبود مییابند! هانتر توانست تئوری «عفونت کانونی» (Focal infection theory) را در میان دندانپزشکان زمان خود تا حدود زیادی جا بیاندازد. جنبشی که هانتر به راه انداخت باعث بیدندانی انسانهای زیادی شد! ولی در بلند مدت مشخص شد که بسیاری از همین افراد بیدندان هم به بیماریهایی که هانتر علت آنها را عفونتهای دندانی معرفی کرده بود مبتلا شدند.
با علمیتر شدن دندانپزشکی به تدریج مطالعات جامع جایگزین نظریات بدون پشتوانه و خلقالساعه شدند و به این ترتیب جهان علم از دست نظریاتی از نوع کوتون و هانتر نفس راحتی کشید! البته نظریه «عفونت کانونی» جنبههای مختلفی دارد و هنوز هم در مواردی مانند عفونت مفاصل و دریچههای مصنوعی به آن استناد میشود. ولی در نوع عامهپسندی که هانتر آن را مطرح کرده بود و به کشیده شدن دندانهای قابل نگهداری با علم روز دندانپزشکی منجر میشد، بالکل رد و کنار گذاشته شده است.
در علم پزشکی هر از گاهی البته مواردی از این دست مطرح میشود و زیانهای زیادی را متوجه سلامت مردم میکند. مثلا شایعاتی که در مورد مضر بودن واکسنها در سالهای قبل در کشورهای پیشرفته مطرح شد، کودکانی را در این کشورها با بیماریهای ساده که قبلا با واکسن ریشهکن میشدند به کام مرگ کشید. ابداع کنندگان چنین شایعاتی هرگز مسئولیت جبران خسارتهای وارده را نمیتوانستند جبران کنند.
دندانپزشکی آلترناتیو چه نتیجهای در بردارد؟
نکته مهم و جالب این است که تنها نتیجه قابل تصور برای مراجعینی که به دنبال دندانپزشکی به اصطلاح بیولوژیک میروند بیدندانی است! چون جایگزینی برای دندان از دست رفته در دندانپزشکی آلترناتیو وجود ندارد. در واقع پشت این اسم گول زننده «آلترناتیوی» وجود ندارد. وقتی دندان شما به درمان ریشه نیاز دارد، تنها جایگزین آن با علم امروز، کشیدن دندان است!
بزرگنماییها در مورد اثرات مضر آمالگام به زیان بیماران است. مراجعین حق دارند نوع درمان خود را انتخاب کنند. مثلا انتخاب کنند که دندانشان با کدام ماده ترمیمی پر شود. ولی اینکه عدهای از دندانپزشکان عدم استفاده از آمالگام را برای خود تبلیغ مثبت به حساب بیاورند و با این تبلیغ بیماران را به سمت خود جذب کنند نوعی کلاهبرداری است و هرگز اخلاقی تلقی نمیشود.
تشویق مراجعین به کشیدن دندان (به جای معالجه) بر اساس موهوماتی که درمان ریشه سرطانزاست، تشویق مراجعین به عدم اقدام به درمانهای ارتودنسی در حالی که مراجع حس نیاز به این درمانها را دارد و با میل خود خواهان مبادرت به چنین درمانهایی است با دلایل و توجیحات بدون پشتوانه علمی دست کمی از رمالی و فال بینی ندارد و کلاهبرداری محسوب میشود.
همیشه در مواججه با چنین ادعاهایی، ببینید جایگزینی که برای شما ارائه میشود چه قدر به دردتان خواهد خورد!
در پایان…
بیماریهای حاد و مزمن بسیاری وجود دارند که علم روز علت مشخصی برای مبتلا شدن به آنها معرفی نکرده است. در برخی از این بیماریها احتمالا علل بسیار زیادی دخیل هستند که واکاوی نقش تک تک این علتها فعلا با علم امروز ممکن نیست. راحتترین روش غیر علمی و غیراصولی این است که بدون پایه و اساس عللی که حدس میزنیم را به این بیماریها نسبت بدهیم. مثلا بگوییم علت سرطانها موبایلها یا عفونتهای دندانی هستند، یا علت بیماریام اس، خوردن نوشابه گازدار است. این نظریهها اغلب در ظاهر درست به نظر میرسند چون شیوع عفونت دندانی، مصرف نوشابه یا استفاده از موبایل آن قدر زیاد است که همه افراد مبتلا را در بر میگیرد! ولی از آن طرف همیشه اکثریتی هستند که تلفن همراه دارند، عفونت دندانی دارند و نوشابه میخورند ولی هرگز به سرطان، اماس یا بیماریهایی ازین دست مبتلا نمیشوند! برای اینکه گول مواردی از این دست را نخوریم باید به منابع علمی واقعی (و نه شبه علم) مراجعه کنیم. منابع علمی واقعی آنهایی هستند که در محیطهای آکادمیک مورد تایید بوده و آموزش داده میشوند. وظیفه پزشکان و دندانپزشکان این است که مراجعین خود را با آموزش علمی و آکادمیک (و نه تجربی و من درآوردی) درمان و راهنمایی کنند.
منبع:دندانه