آیا واکسن‌های موجود کووید۱۹ را شکست می‌دهند؟

 

دکتر حسین کرمانپور
اورژانس بیمارستان سینای تهران

دکتر حسن رودگری
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

کارگروه تازه‌های علمى کرونا، سازمان نظام پزشکى کشور

در آمریکا، آلمان و انگلستان این‌طور تصور می‌شد که افزایش موارد جدید ابتلا به کووید۱۹ بیشتر در مناطق با پوشش واکسیناسیون پایین باشد تا اینکه کشورهایی با بالاترین پوشش واکسیناسیون همانند فلسطین اشغالی افزایش چشمگیر در تعداد ابتلا را پس از بیش از ۷۰٪ پوشش واکسیناسیون گزارش نمودند.

پروفسور سوبرامانیان از دانشگاه هاروارد طی مطالعه ایی که در شماره سپتامبر مجله اروپایی اپیدمیولوژی انتشار یافت به نتایج جالبی رسید. در این مطالعه اطلاعات ۶۸ کشور و تمامی ایالات آمریکا که آمار معتبری از پوشش دوز دوم و میزان ابتلا داشتند، لحاظ شد.

نتایج در سطح کشورها حاکی از عدم وجود یک ارتباط واضح بین درصد افراد کاملاً واکسینه شده (دو دوز) و موارد جدید کووید۱۹ (تائید با PCR) بود و حتی به‌صورت خفیف افزایش ابتلا در این افراد (در واحد میلیون و میانگین ۷ روزه) به نسبت دیگران (یک دوز یا واکسینه نشده) حس می‌شد. مقایسه کشورهای ایسلندو پرتغال که بیش از ۷۵٪ پوشش واکسیناسیون کامل (دو دوز) دارند با ویتنام و آفریقای جنوبی با حدود ۱۰٪، حاکی از بیشتر بودن تعداد مبتلایان جدید در ایسلند و پرتغال است. در آمریکا نیز ایالات با پوشش واکسیناسیون کامل بالا، تعداد بیشتری از ابتلا را نشان دادند (در واحد ۱۰۰هزار و میانگین ۷ روزه)، به‌طوری که CDC آمریکا متوجه شد از بین پنج ایالت با بیشترین پوشش واکسیناسیون کامل (۸۴٪ تا ۹۹٪) چهار ایالت بیشترین میزان ابتلای انتقال بیماری را در بین کل ایالات داشتند.

از آنجایی که بیشترین سطح ایمنی پس از ۲ هفته از دوز دوم ایجاد می‌شود یک بازنگری در تحلیل با لحاظ نمودن یک‌ماه فاصله از تکمیل واکسیناسیون، هم برای کشورها و هم برای ایالات آمریکا انجام شد که مجدداً رابطه واضحی بین سطح پوشش واکسیناسیون و تعداد مبتلایان جدید دیده نشد.

بنابراین به نظر می‌رسد باید در مورد اینکه واکسن‌های موجود تنها راه مقابله با ابتلای جدید هستند تأمل نمود و سایر روش‌های مقابله با سرایت و ابتلا را کماکان جدی گرفت، بخصوص که باید برای سوش دلتا و یا واریانت های جدید در آینده حساب جداگانه باز کرد.

طبق گزارش وزارت بهداشت فلسطین اشغالی میزان اثربخشی دو دوز واکسن فایزر ۶ ماه پس از دوز دوم برای پیشگیری از ابتلا به بیماری حدود ۳۹٪ بود که واضحا از میزان ۹۶٪ در کارآزمایی این واکسن پایین‌تر است و به همچنین متصور است که شدت و قدرت ایمنی ناشی از فایزر نیز کمتر از ایمنی ناشی از ابتلا طبیعی به کووید۱۹ باشد. به‌طورکلی ۶ ماه بعد از دوز دوم یک افت شدید در ایمنی ناشی از واکسن‌های mRNA دیده می‌شود.

هرچند واکسیناسیون کامل پس از دو هفته از دوز دوم موجب کاهش چشمگیر در بستری و مرگ ناشی از کووید۱۹ گردیده اما در عین حال CDC آمریکا یک افزایش ۰/۰۱٪ تا ۹٪ در ماه ژانویه و صفر تا ۱۵٪ در ماه می ۲۰۲۱ در میزان بستری و مرگ ناشی از کووید۱۹ در بین افراد کاملاً واکسینه شده (دو دوز) در ایالات مختلف امریکا را گزارش نموده.

نتیجه می‌گیریم از آنجایی که تنها حدود ۱۰ ماه از شروع اولین واکسیناسیون ملی در جهان می‌گذرد، هنوز اطلاعات کافی و وافی از ماندگاری اثر واکسن‌ها در طول زمان نداریم و باید برای اطلاعات بیشتر و قابل اعتمادتر صبر کنیم چون مشهورترین واکسن‌ها (بخصوص نوع mRNA مثل فایزر) اکنون با گزارش‌های افت جدی در سطح ایمنی روبرو هستند. اکنون این خطر متصور است که احتمالاً در آینده با گذشت زمانی بیشتر از تکمیل واکسیناسیون، از میزان مقاومت واکسن‌ها در مقابل بستری شدن و مرگ نیز کاسته شود. لذا در کنار تشویق و تسریع واکسیناسیون باید سایر روش‌های بهداشتی به شدت رعایت شود.

از سویی آمادگی برای تزریق دوز و یا دوزهای بوستر نیز باید در دستور کار دولت‌ها قرار گیرد و در عین حال به دنبال ارتقای اثربخشی واکسن‌ها در مقابل سوش های جدید هم بود.

باید بدانیم هرچند هنوز در مقابل حملات و پیک‌های متعدد این ویروس مخوف و واریانتهایش آسیب پذیریم، اما فعلاً تنها سلاح مؤثر همان واکسن و رعایت پروتکل‌های بهداشتی است؛ بنابراین باید یاد بگیریم چگونه با حضور کووید۱۹ زندگی کنیم اما گشایش‌ها در lockdown (قرنطینه) همانند بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها و ادارات را نیز با احتیاط و پلکانی تحت نظر اپیدمیولوژیست ها انجام دهیم و در عین حال از واکسن‌های صاحب‌نام یک غول شکست‌ناپذیر نسازیم و به دنبال ارتقای کیفیت و عملکرد همه واکسن‌ها باشیم.

منبع:دندانه