از شیردهی شبانه تا پوسیدگی دندان شیری
گفتگوی هفتهنامه سلامت با دکترغلامحسین رمضانی
متخصص دندانپزشکی کودکان
ارزش غذایی شیر مادر بر هیچکسی پوشیده نیست اما نحوه شیر دادن به کودک نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. در عین حال، به گفته کارشناسان، در حال حاضر کودکان زیر ۳ سال در کشور ما حداقل ۲ دندان خراب و کودکان زیر ۵ تا ۶ سال بهطور متوسط ۵ دندان پوسیده دارند. البته درصد بالایی از پوسیدگیهای دندانی کودکان نیز ناشی از شیردهی شبانه غلط به کودک است. در این باره گفتگویی داشتهایم با دکتر غلامحسین رمضانی، متخصص دندانپزشکی کودکان و عضو هیات مدیره انجمن دندانپزشکی کودکان ایران در اینباره که میخوانید:
آقای دکتر! پوسیدگی دندان چقدر بین کودکان ایرانی شایع است؟
بیماریهای لثهای و پوسیدگی دندان از شایعترین بیماریهای دهان محسوب میشود به طوری که سازمان جهانی بهداشت، پوسیدگی دندان را حتی یک بیماری عفونی تلقی میکند زیرا بهدنبال این پوسیدگی ممکن است یک عفونت شدید ایجاد شود. از طرفی اساس کار باید روی اصل پیشگیری باشد و تمام آموزشهای مربوط به پیشگیری از بیماریهای دهان و دندان باید از همان دوران کودکی شروع شوند زیرا در این صورت است که والدین نسبت به اجرای این آموزشها انگیزه پیدا میکنند.
این درست است که بگوییم درصد بالایی از پوسیدگیهای دندانی کودکان ناشی از شیر دادن نادرست به کودک هنگام شب است؟
یک نوع پوسیدگی ناشی از شیر شبانه وجود دارد و این اختلال زمانی به وجود میآید که مادر بعد از یک سالگی به کودک هنگام شب شیر بدهد. این کار به پوسیدگی بسیار وسیعی در دهان کودک منجر میشود و علاوه بر اینکه با درد و عفونت زیادی همراه است، درمان موفقی هم نخواهد داشت و در نهایت چارهای جز کشیدن دندان پوسیده وجود ندارد. در واقع بیشتر مادران در طول شب به دفعات مکرر یا با هر بار بیدار شدن کودک به او شیر میدهند غافل از اینکه همین شیر شبانه بیشترین تاثیر را در پوسیدگی دندانها دارد زیرا با توجه به اینکه در طول شب ترشحات بزاقی دهان کم میشود، سرعت پوسیدگی دندانها و تجمع میکروبهای پوسیدگیزا در داخل دهان افزایش پیدا میکند.
چه عوامل دیگری در پوسیدگی دندان کودکان موثرند؟
در کنار این موضوع، میکروبهای مولد پوسیدگی، تغذیه نامناسب و به ویژه مصرف مواد قندی به مرور زمان پوسیدگیهای شدید دندانی را به دنبال دارد. همزمان با رویش دندانها در کودکان، میکروبهای پوسیدگیزا در دهان شروع به فعالیت میکنند که هرچه اقدامات بهداشتی ضعیفتر باشد، این میکروبها فعالیت بیشتری خواهند داشت.
چطور میتوان از این پوسیدگیها پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از پوسیدگی دندانهای کودک بعد از یک سالگی باید شیر دادن در شب به صورت کنترلشده و نه به دلخواه کودک باشد. بعد از هر بار شیر خوردن هم میتوان مقدار کمی آب به کودک داد تا شیر لابهلای دندانهای کودک نماند.
یکی از عادتهای غلط در برخی مادران این است که قاشق یا پستانک کودک را قبل از اینکه در دهان کودک بگذارند به منظور تمیز کردن، اول داخل دهان خود میگذارند. در اینباره توضیح میدهید؟
همزمان با رویش دندانها، میکروبهای پوسیدگیزا وارد دهان شده و شروع به فعالیت میکنند که این عادت غلط برخی مادران باعث میشود این میکروبهای پوسیدگیزا زودتر وارد دهان کودک شوند و به همان نسبت پوسیدگیهای دندان را در کودک افزایش میدهند.
بسیاری از مادران نگران این موضوع نیستند چون میگویند عمر دندانهای شیری تا ۷ سالگی است؟
یکی دیگر از باورهای غلط در این زمینه این است که گفته میشود عمر دندانهای شیری تا ۷ سالگی است و این تصور باعث شده تا در حفظ و بهداشت دندانهای شیری سهلانگاری شود. در عین حال، حدود ۷۰ درصد از ناهنجاریهای دندانی در سنین بالا، ناشی از کمتوجهی به دندانهای شیری و زود از دست دادن این دندانها است.
آیا پستانک و شیشه شیر هم در پوسیدگی دندان کودکان موثر است؟
خیلی از پدر و مادرها وقتی برای خرید سیسمونی میروند، پستانک و شیشه شیر را هم در فهرست خریدشان قرار میدهند ولی توصیه پزشکان و دندانپزشکان این است که از خرید پستانک و شیشه صرفنظر کنید چرا که ضررهای مکیدن پستانک برای کودک خیلی بیشتر از منافع کوتاهمدت آن است. پستانک حتی ممکن است در سخن گفتن کودک اختلال ایجاد کند و نظم دندانی او را به هم بزند. شاید شما عادت داشته باشید تا کودکتان گریه کرد پستانک یا شیشه شیر را در دهانش بگذارید ولی با این کار به کودکتان خیانت کردهاید. مکیدن انگشت، پستانک و سرشیشه به علت تاثیر روی ساختمان فک و دندانها و جلو آمدن زبان میتواند باعث اشتباه در تلفظ کلمات و حتی در بعضی موارد، ایجاد اختلال در بلع شود. در عین حال، معمولا کودکانی که شبها با شیشه شیر میخورند تا مدتها شیشه را در دهانشان نگه میدارند و احتمال پوسیدگی دندان کودک با باقی ماندن شیر بین دندانها افزایش مییابد.
والدین برای پیشگیری از مشکلات دندانی کودکان باید چه اقدامی انجام دهند؟
والدین برای پیشگیری از این مشکلات باید بعد رویش اولین دندان (از حدود ۶ ماهگی) کودک را به دندانپزشک ببرند و این روند باید بهطور متناوب هر ۶ ماه یکبار ادامه یابد. در عین حال، والدین باید مسواک زدن را از سنین ۳ تا ۴ سالگی و استفاده از نخ دندان را در سنین مدرسه به کودک آموزش دهند.
منبع:دندانه