دندانپزشکی که بیهوشی را عمومی کرد

درباره دکتر ویلیام مورتون، دندان‌پزشکی که نخستین بار اتر را به عنوان یک ماده بیهوش کننده معرفی کرد

تاریخ پزشکی می‌گوید یک دندان‌پزشک با اعلان عمومی خواص بیهوش کننده اتر، بیهوشی مدرن را متداول کرده است.

این دندان‌پزشک که دکتر ویلیام توماس گرین مورتون (William Thomas Green Morton) نام دارد، سال ۱۸۴۶ برای اولین بار، اتر را به عنوان یک بیهوش کننده استنشاقی معرفی کرد و این اتفاق چنان تاریخی شد که بسیاری او را کاشف و مبدع بی‌هوشی می‌دانند.

این در حالی است که پیش از او، سال ۱۸۴۲جراحی به نام کراوفورد ویلیامسون لانگ (Crawford Williamson Long) از اتر در موارد متعددی استفاده  کرده، اما یافته‌های خود را تا سال ۱۸۴۹ منتشر نکرده بود. در حقیقت استفاده‌های اولیه از این ماده، به یافته‌های بعدی و پیدایش رشته هوشبری و جراحی مدرن منجر شد و دکتر مورتون نخستین کسی بود که به گسترش اخبار درباره این روش نوین بیهوشی کمک کرد. گفتنی است دو سال قبل از معرفی اتر، نیتروس اکساید در دندان‌پزشکی به عنوان یک ماده بیهوش کننده به کار می‌رفت.

 

دوران تحصیل

دکتر مورتون سال ۱۸۱۹ در ایالت ماساچوست آمریکا به دنیا آمد. او قبل از تحصیل در دندان‌پزشکی، در بوستون به‌عنوان یک کارمند و فروشنده کار کرده بود و سال ۱۸۴۰ وارد دانشکده دندان‌پزشکی بالتیمور شد. مورتون سال ۱۸۴۳ با الیزابیت ویتمن، خواهرزاده نماینده کنگره آمریکا ازدواج کرد و از آنجایی که خانواده همسرش شرط کرده بودند که حتماً باید پزشکی بخواند، سال ۱۸۴۴ وارد دانشکده پزشکی هاروارد شد. این دندان‌پزشک آن زمان در سخنرانی‌های شیمی دکتر چارلز جکسون ( Charls T. Jacson) شرکت می‌کرد و آنجا بود که دکتر جکسون خواص بیهوش کننده اتر را به او آموخت و دکتر مورتون بدون اینکه فارغ‌التحصیل شود، دانشگاه هاروارد را ترک کرد.

نخستین استفاده از اتر

دکتر مورتون در تاریخ سی‌ام سپتامبر سال ۱۸۴۶ (۸ مهر ۱۲۲۵ ه.ش.) دندان یک بیمار را با استعمال اتر بر روی او کشید. بعد از اینکه این خبر در روزنامه‌ها چاپ شد، دکتر هنری جاکوب بیگِلو (Henry Jacob Bigelow) که یک جراح اهل بوستون بود، برنامه جراحی زنده‌ای را با استفاده از اتر در آمفی‌تئاتر جراحی بیمارستان عمومی ماساچوست ترتیب داد که در آن دکتر جان کالینز وارن (John Collins Warren) با استعمال اتر بر روی مردی به نام ادوارد گیلبرت ابوت، توموری را از گردن او خارج کرد که خبر این جراحی به سرعت در دنیا پیچید. این جراحی در تاریخ پزشکی به نام گنبد اتر (Ether Dome) معروف شد و دلیل این نام‌گذاری این بود که وارن، آن را زیر گنبد سقف آمفی‌تئاتر بیمارستان انجام داده بود.

 

نخستین استفاده از اتر در دندان‌پزشکی در خارج از کشور آمریکا، در شهر لندن و توسط دندان‌پزشکی به نام دکتر جیمز رابینسون بود که در خانه یک پزشک آمریکایی به نام دکتر فرانسیس بوت که راجع به اظهارات دکتر مورتون و بیگِلو شنیده بود انجام شد. بعد از این جراحی، دکتر مورتون  تلاش کرد ماده‌ای که ابوت استنشاق کرده بود را لتئون (Letheon) معرفی کند، اما هویت آن به‌سرعت فاش شد.

اکتشافی که ثبت نشد

یک ماه بعد، دکتر مورتون پتنتی به نام لتئون (که البته به نام اتر شناخته می‌شد.) ارائه داد، اما جامعه پزشکی به‌شدت نسبت به آن اعتراض کرد و این پتنت را به دلیل احتمال سوءمصرف، غیرانسانی و غیرعلمی خواند. دکتر مورتون به همکارانش اطمینان داد که از این موضوع جلوگیری می‌کند و برای دستیابی به گواهی ثبت اختراع اتر تلاش زیادی کرد، اما همواره درگیر رقابت سایر پزشکان، مخصوصاً استادش دکتر جکسون و دوست دندان‌پزشکش هوراس ولز بود که ادعا می‌کردند کاشف اتر هستند. او سال‌های ۱۸۴۹، ۱۸۵۱، ۱۸۵۳ برای کشف اثر بیهوش کننده اتر از کنگره آمریکا تقاضای ۱۰۰ هزار دلار جایزه ملی کرد، اما با وجود ادعاهای دکتر ولز و جکسون، تلاش‌هایش بی‌نتیجه ماند و با گرفتن وکیل سعی کرد دولت را سو کند. دکتر مورتون در نهایت سال ۱۸۵۲ از دانشگاه پزشکی واشینگتن بالتیمور که بعدها به کالج پزشکان و جراحان تبدیل شد مدرک افتخاری گرفت.
او سال ۱۸۶۲ داوطلبانه به‌عنوان جراح، به خدمت در ارتش مشغول شد و اتر را در درمان بیش از دو هزار سرباز زخمی به کار برد. دکتر ویلیام مورتون سرانجام سال ۱۸۶۸ در نیویورک سیتی در اثر سکته مغزی درگذشت و پسرش، ویلیام جِی مورتون، متخصص مغز و اعصاب معروفی شد.
زندگی این دندان‌پزشک سال ۱۹۴۴ سوژه فیلمی به نام لحظه بزرگ شد که بر اساس کتابی به نام پیروزی بر درد (Triumph Over Pain)، نوشته رنه فلوپ میلر (René Fülöp-Miller) تاریخ‌نگار و نویسنده اتریشی ساخته شده بود.

 

منبع:دندانه