دندان‌پزشکی که مخترع پشمک شد

درباره دکتر جیمز موریسون، دندان‌‌پزشکی که دستگاه برقی تولید پشمک را ابداع کرد

پشمک، این منبع شکر، یکی از مضرترین خوراکی‌های مورد علاقه کودکان است که از زمان ابداعش تا کنون در تمام قاره‌ها و کشورها خواهان داشته و دارد، اما جالب است بدانید دستگاه تولید انبوه آن را برای اولین بار یک دندان‌پزشک ساخته است!
تاریخچه تولید پشمک به قرن پانزدهم و ایتالیا بازمی‌گردد. آن زمان عده خاصی از نانوایی‌ها، شربت شکر را در تابه می‌جوشاندند و چنگالی در این مایع فرو می‌کردند و با کشیدن آن، رشته‌هایی از شکر درست می‌کردند. از آنجایی که آن زمان شکر گران بود و همچنین درست کردن پشمک به این طریق، کار زمان‌بر و سختی بود، این خوراکی در حجم کم و فقط برای ثروتمندان تولید می‌شد.
این رویه حدود سیصد سال ادامه داشت و شیرینی‌ همچنان مختص خواص به شمار می‌رفت و چنانچه در تاریخ ذکر شده است، ایتالیایی‌ها ید طولایی در درست کردن پشمک داشتند. به طوری که یک مورخ می‌نویسد: «ونیزی‌ها پشمک را به شکل حیوانات، پرندگان، اشیاء افسانه‌ای، ساختمان و غیره درست می‌کردند، اما خوردن این خوراکی گران حتی برای قشر متوسط جامعه اروپایی هم بسیار دور از ذهن بود.»

دندان‌پزشکی که دنیا را پشمک خور کرد!
سال ۱۸۹۷ بود که بالاخره یک دندان‌پزشک ۳۷ ساله اهل ایالت تنسی آمریکا، تصمیم گرفت آستین بالا بزند و پشمک ارزان‌تری تولید کند تا همه بتوانند از آن لذت ببرند. این دندان‌پزشک که جیمز موریسون (James Morrison) نام داشت، علایق متناقضی داشت و علی‌رغم اینکه شاگرد اول دانشکده دندان‌پزشکی و دوره‌ای هم رئیس انجمن دندان‌پزشکی ایالت تنسی بود، شدیداً به شیرینی‌پزی و پیشرفت آشپزی عشق می‌ورزید! دکتر موریسون تا دهه ۱۸۹۰، اختراعات زیادی ثبت کرده بود که یکی از آن‌ها دستگاه استخراج روغن کتان و دیگری دستگاهی برای خالص‌سازی شیمیایی آب آشامیدنی نشویل (مرکز ایالت تنسی) بود، اما دستگاه برقی تولید پشمک انقلابی‌ترین اختراع او به شمار می‌رود.
این دندان‌پزشک سال ۱۸۹۷ به همراه یک قناد به نام جان وارتون (John C. Wharton) که دوست قدیمی‌اش بود، یک دستگاه را طراحی و تحت نام “دستگاه برقی آب نبات” ثبت کرد. این دستگاه، همان‌طور که امروز مشابه آن را می‌بینیم، با استفاده از نیروی گریز از مرکز کار می‌کرد و با سرعت می‌چرخید تا جایی که شکر مذاب از حفره‌هایی که روی دیواره آن بود خارج می‌شدند و لایه‌ای پشمکی از رشته‌های خشک شکر که هفتاد درصد آن هوا بود باقی می‌ماند. این دو سازنده نام این خوراکی جدید را “fairy floss” گذاشتند، کارخانه‌‌ای برای تولید این دستگاه الکتریکی راه‌اندازی کردند و قبل از عرضه آن چندین سال وقت صرف تکمیل و رفع نواقص فرایند تولید آن کردند.
سال ۱۹۰۴ شرکت پخش Louisiana Purchase Exposition شروع به عرضه ماشین جان وارتون و دکتر موریسون کرد. این شرکت دستگاه تولید پشمک را به قیمت بیست و پنج سنت در جعبه‌های کوچک چوبی می‌فروخت و نصف این مبلغ را خود برمی‌داشت. علی‌رغم اینکه این دستگاه آن زمان گران بود، اما در بازار موفقیت چشم‌گیری از آن خود کرد و تنها در ۱۸۴ روز، شصت و هشت هزار و ۶۵۵ جعبه از آن فروش رفت و بالغ بر هفده هزار دلار از آن عاید شد!
البته بعد از گذشت چند سال، معلوم شد این دستگاه نواقصی هم دارد. برای مثال تلق تلق می‌کرد، گاهی خود به خود خاموش می‌شد و گاهی هم بیش از اندازه داغ می‌شد.

نیم قرن احاطه بازار
سال ۱۹۲۱ یعنی کمی بعد از آنکه مدت هفده ساله امتیاز اختراع دکتر موریسون به اتمام رسیده بود، یک دندان‌پزشک دیگر به نام جوزف لاسکو (Josef Lascaux) تصمیم گرفت ماشین تولید پشمک را با طراحی دیگری از نو بسازد، اما موفقیتی حاصل نکرد. در اصل تنها کاری که این دندان‌پزشک انجام داد، ابداع کلمه پشمک و فروش این خوراکی در مطبش به کودکان بود، اما در استرالیا، هنوز هم به پشمک فِیری فلاس می‌گویند. در نهایت اولین ارتقاء عمده در دستگاهی که دکتر موریسون ابداع کرده بود، سال ۱۹۴۹ اتفاق افتاد و بین دهه ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ میلادی، تمام فرایند تولید پشمک یعنی از مرحله تولید تا بسته‌بندی آن اتوماتیک شد

 

منبع:دندانه