مروری بر انجمنهای علمی و صنفی دندانپزشکی ایران از ابتدا تاکنون
تشکلهای علمی و صنفی دندانپزشکی در ایران سابقهای نزدیک به صد سال دارند. اولین انجمن دندانپزشکی در سال ۱۳۰۳ با عنوان اتحادیه مرکزی دندانسازان ایران تشکیل شد و در حال حاضر ۱۴ انجمن علمی دندانپزشکی در ایران فعالیت دارند. مرور کوتاهی داریم بر تاریخچه تاسیس و حیات این تشکلهای علمی.
اتحادیه مرکزی دندانسازان ایران
اولین جمعیتی که در حوزه دندانپزشکی در ایران تشکیل شد، «اتحادیه مرکزی دندانسازان ایران» نام داشت که دکتر آرتین استپانیان سال ۱۳۰۳ آن را در تهران تأسیس کرد. این انجمن در آن زمان تا اندازهای منشأ اثر بوده است، اما از فعالیت و سوابق کار آن هیچ اثر مکتوب و مستندی در دست نیست.
سندیکای دندانپزشکان ایران
بعد از تحولاتی که در امر آموزش عالی پیش آمد و در سال ۱۳۱۸ منجر به تشکیل دانشکده دندانسازی و سپس دندانپزشکی شد، دکتر محسن سیاح که فردی تشکیلاتی بود، عملاً دانشکده را که مقر ریاستش بود، ستاد تصمیمگیری در امور مربوط به این رشته اعم از آموزشی و حرفهای قرار داد. دعوت اولیه جهت تشکیل یک جمعیت صنفی از طرف دکتر سیاح در آبان ماه ۱۳۲۲ انجام و جلسهای در دانشکده دندانپزشکی تهران تشکیل شد و پس از آن سندیکای دندانپزشکان ایران در مهر ماه ۱۳۲۳ تحت شماره ۳۲ به ثبت رسید و رسمیت یافت. ریاست سندیکا به عهده دکتر محسن سیاح گذاشته شد و از آنجا که سندیکا و دانشکده به شدت تحت نفوذ او بودند، افرادی هم که غیر از او در این دو مرکز حرفهای و علمی سمت ریاست را بنا به مصلحتی احراز میکردند تابع نظرات دکتر سیاح بودند.
رؤسای سندیکا در دوران فعالیت این جمعیت عبارت بودهاند از: دکتر محسن سیاح- دکتر محمود سیاسی- دکتر احمد دیبا- دکتر جعفر قدسی
کانون دندانپزشکان ایران
در سال ۱۳۲۹ در کنار فعالیت سندیکای دندانپزشکان ایران، تشکل تازهای با عنوان کانون دندانپزشکان ایران تشکیل شد. هیات موسس این تشکل تازه دکتر فریدون فرزین، دکتر حسین نواب، دکتر موسی باکی هاشمی، دکتر شمسالدین تابش، دکتر قاسم نیکنژاد، دکتر اسدالله آشتیانی و دکتر منصور احتشامی بودند. ریاست تشکل بر عهده دکتر فرزین گذاشته شد.
پس از تأسیس کانون، گروه دندانپزشکان جوان جذب آن شدند، استعفاها از سندیکا و پیوستن به کانون شروع شد، اما روش دکتر فرزین این نبود که با همکاران دانشگاهی خود در سندیکا مقابله کند و پیوسته سعی داشت راه همکاری با سندیکا را باز بگذارد. بر همین اساس در طول سالهایی که هر دو جمعیت فعالیت همزمان، اما جداگانه داشتند، مکاتباتی بین آنها رد و بدل شد که دلیل آن حسن نیت گردانندگان کانون بود و بالاخره وقتی که سندیکا پیشنهادهای کانون را برای تغییرات در نظام کار و تشکیلات پذیرفت، اعضای کانون به سندیکا پیوستند و در انتشار مجله دندانپزشکی و امور مختلف، به هیات رئیسه آن جمعیت کمک موثری کردند.
جامعه دندانپزشکی ایران
«جامعه دندانپزشکی ایران» اولین تشکل جامع و تشکیلاتی دندانپزشکی کشور بود که پس از تجربیات سندیکای دندانپزشکان و کانون دندانپزشکان، در ۲۴ دی ماه ۱۳۴۱ با همت ۱۰ تن از دندانپزشکان علاقهمند، پا به عرصه فعالیتهای صنفی نهاد.
تاثیرگذاری جامعه دندانپزشکی ایران در حوزه سلامت و بهداشت دهان چنان چشمگیر بود که روز بنیانگذاری این تشکل در سالهای پیش از انقلاب به نام روز دندانپزشکی گرامی داشته میشد. در این روز که بعدها به هفته دندانپزشکی ارتقا یافت دندانپزشکان و دانشجویان دندان پزشکی با حضور در مدارس و مناطق محروم به ترویج آموزههای بهداشت دهان به کودکان و مردم میپرداختند.
انجمن دندانپزشکی ایران
فعالیت جامعه دندانپزشکی تا سال ۱۳۶۰، بدون رقیب ادامه داشت. در پاییز این سال و همزمان با برگزاری نوزدهمین کنگره علمی سالانه جامعه دندانپزشکی ایران، انتخابات هیأت مدیره جدید جامعه دندانپزشکی نیز برگزار شد. بعضی از کاندیداها که آرای مناسبی به خود اختصاص نداده بودند از جامعه کنارهگیری کردند و ۱ سال بعد، «جامعه اسلامی دندانپزشکان» را پایهگذاری کردند. در سال ۱۳۶۲ گروهی از دندانپزشکان عضو جامعه اسلامی دندانپزشکان، «انجمن دندانپزشکی ایران» را به ثبت رسانده و فعالیت خود را آغاز کردند، اما در حضور پرقدرت جامعه دندانپزشکی، استقبالی از این تشکل نوپا نشد.
در گیرودار انحلال جامعه دندانپزشکی ایران و تلاش جوانهای انقلابی برای ثبت یک تشکیلات جایگزین که با اهداف سیاسی، مذهبی آن ایام هماهنگ باشد، جمعی از مدیران جامعه دندانپزشکی که ادامه کار آن را غیرمحتمل میدانستند، تشکل جدیدی به نام «مجمع دندانپزشکان ایران» را معرفی کردند و با جلب نظر برخی مدیران دولت، برای آن مجوز انتخابات گرفتند. ایشان تلاش میکردند که تشکیلات سابقهدار دندانپزشکی کشور را با نامی نو زنده نگهدارند. در سال ۱۳۷۲ تعداد ۱۰۶۶ دندانپزشک از سرتاسر کشور در هتل هما گرد آمدند و با رأی اکثریت قریب به اتفاق یعنی ۱۰۲۳ رأی، دکتر حمید عادلی نجفی را به عنوان رئیس تشکل جدید (مجمع) انتخاب کردند. طبق مذاکرات قبلی، قرار بود که وزارت کشور مجوز مجمع دندانپزشکان را صادر کند، اما با وجود استقبال بینظیر بیش از ۱۷ درصدی ۶ هزار دندانپزشک آن زمان و با گذشت حدود ۱ سال و نیم تلاش مجمع از سوی دکتر عادلی نجفی نتوانست دوام بیاورد و مسؤولین جامعه دندانپزشکی که عهده دار اموال آن بودند، در اثر فشارهای فرا صنفی ناچار به امضای قرارداد با همکاران انقلابی و تحویل ساختمان و اموال شدند. در سال ۱۳۷۵، پس از مذاکرات متعدد میان گردانندگان جامعه دندانپزشکی ایران و جمعیت تازه تأسیس انجمن دندانپزشکی، قرار شد وزارت کشور سمت نظارت بر کار وحدت دو جمعیت را برعهده گیرد. بنا شد هر دو جمعیت صورت اموال خود را به وزارت کشور ارائه دهند. جامعه این کار را دقیقاً انجام داد و بعد از مدت کوتاهی وزارت کشور انحلال جامعه را اعلام کرد و انجمن عملاً جانشین جامعه شد، اما موضوع انحلال جامعه به علت عدم قبول آن از طرف ثبت شرکتها، قطعیت نیافت و اکنون جامعه دندانپزشکی ایران با همان شماره ثبت اولیه، یعنی شماره ۵۶۸، موجودیت قانونی خود را حفظ کرده است.
انجمن پروستودونتیستهای ایران
انجمن پرستودنتیستهای ایران در سال ۱۳۴۲ توسط دکتر جعفر دادمنش به عنوان آکادمی متخصصین پروتزهای دندانی، ثبت شده و سال ۱۳۵۴ به عنوان انجمن پروستودونتیستهای ایران آغاز به کار کرد. این انجمن پرسابقهترین انجمن تخصصی دندانپزشکی محسوب میشود.
انجمن متخخصان جراحی دهان فک و صورت
اولین فعالیت انجمن متخصص جراحی فک در سال ۱۳۵۳ آغاز و اولین مجمع عمومی آن در سال ۱۳۵۴ با حضور ۹ نفر از متخصصین به اسامی دکتر بهرام جاوید، دکتر فرامرز صفی نیا، دکتر ابوالحسن مسگرزاده، دکتر مرتضی معینزاده، دکتر بهرام ملکوتی و دکتر اسماعیل یزدی برگزار شد و دکتر اسماعیل یزدی به عنوان رییس هیات مدیره انتخاب شد. به دنبال تلاشهای انجمن، عنوان رشته جراحی دهان و فک در سال ۱۳۷۱ به جراحی دهان و فک و صورت تغییر پیدا کرد.
انجمن ارتودنتیستهای ایران
سابقه تأسیس انجمن ارتودنتیستهای ایران به سال ۱۳۵۶ برمیگردد. اولین جلسه اجتماع متخصصین ارتودنسی ایران در تاریخ دی ماه ۵۶ به دعوت آقای دکتر علیاکبر بهرمان تشکیل شد. اساسنامه این انجمن در جلسات متعدد هیات مدیره تدوین و در تاریخ اردیبهشت ۵۷ به تصویب مجمع عمومی رسید..
انجمن اندودنتیستهای ایران
انجمن اندودنتیستهای ایران یک تشکل علمی و صنفی است که اعضای هیئت مؤسس آن آقایان دکتر مهدی منصف، دکتر سید احمد قاضی نوری، دکتر میرعبداله سلـوتی، دکـتر احمـد صـادقین، دکتر کاظـم آشفـته، دکتر عباسعلی خادمی، دکتر محمود صفایی، دکتر محمد ضرابیان، دکتر سید بهروز موسوی و دکتر علی کنگرلو هستند که در تیرماه ۱۳۷۴ سنگ بنای این انجمن را پایهگذاری کردند.
انجمن رادیولوژی دهان، فک و صورت ایران
تقاضای تأسیس انجمن رادیولوژی در چهل و چهارمین جلسه کمیسیون انجمنهای علمی گروه پزشکی مورخ ۲۳/ ۱۲/ ۷۸ مطرح و کلیات آن به تصویب نهایی رسید. در تاریخ ۲۹/ ۱/ ۸۱
اولین انتخابات انجمن رادیولوژی دهان و فک و صورت انجام شد و آقایان دکتر احمد رضا طلاییپور، دکتر غلامحسین رهبری، دکتر محمدامین توکلی، دکتر مسعود ورشو ساز و دکتر مهرداد پنجنوش به ترتیب بیشترین آراء را در این انتخابات آوردند و ریاست هیات مدیره به عهده دکتر غلامحسین رهبری گذاشته شد.
انجمن متخصصین دندانپزشکی کودکان ایران
این انجمن، پنجم اسفند ماه ۱۳۷۸ با ۴۰ عضو آغاز به کار کرد و در حال حاضر ۱۱۷ عضو رسمی دارد. اعضای هیات موسس این انجمن عبارت از دکتر ژاله محمودیان، دکتر مجتبی وحید گلپایگانی، دکتر مهران مرتضوی و دکتر عباس مکارم هستند.
انجمن علمی پریودنتولوژی ایران
۲۵ فروردین ماه سال ۱۳۷۹ همزمان با تشکیل کنگره سالانه انجمن دندانپزشکی ایران تعدادی از پریودنتیستهای شرکت کننده در جلسهای ضرورت تشکیل انجمن پریودنتولوژی ایران را خواستار شدند و مورد تأیید قرار دادند. بر همین اساس جمع مذکور آقایان دکتر محمود تمیزی، دکتر علیاکبر خوشخونژاد، دکتر مجتبی سیدین، دکتر غلامعلی غلامی، دکتر هدایتاله گلستانه، دکتر غلامعباس مرتضوی و دکتر حمید مقدس را بهعنوان اعضا هیات مؤسس تعیین کردند.
هیات مؤسس پس از تدوین اساسنامه و تأیید آن بهوسیله وزارت بهداشت، تصمیم به تشکیل مجمع عمومی گرفت. این مجمع در تاریخ ۲۷/۱۱/۷۹، با شرکت ۴۸ نفر از متخصصین پریودنتولوژی از تهران و شهرستانها و با حضور نماینده وزارت بهداشت تشکیل شد و پس از بحث و تبادل نظر، انتخابات هیات مدیره برگزار و در اولین جلسه هیات مدیره، ریاست آن به عهده دکتر غلامعباس مرتضوی گذاشته شد.
انجمن متخصصین دندانپزشکی ترمیمی ایران
هیئت مؤسس انجمن متخصصین دندانپزشکی ترمیمی ایران در سال ۱۳۷۹ با شرکت آقای دکتر فضلالله فرشچیان، آقای دکتر اسماعیل یاسینی، آقای دکتر ایوب پهلوان، آقای دکتر عبدالامیر مطوریانپور و آقای دکتر علیاصغر علوی تشکیل شد و مقدمات تشکیل انجمن متخصصین دندانپزشکی ترمیمی ایران را فراهم آورد. اولین جلسه انجمن در تاریخ ۱۰/۳/۱۳۸۰ تشکیل و انتخابات هیئت مدیره با حضور نماینده وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی انجام گرفت. در اولین جلسه هیئت مدیره آقای دکتر ایوب پهلوان بهعنوان رئیس انجمن متخصصین دندانپزشکی ترمیمی ایران و آقای دکتر عبدالامیر مطوریان بهعنوان خزانه دار و آقای دکتر یاسینی بهعنوان نایب رئیس انتخاب شدند.
انجمن آسیبشناسی دهان، فک و صورت ایران
سال ۷۹ و درحالی که تعداد متخصصان آسیبشناسی دهان انگشتشمار بود، به همت دکتر اسماعیل یزدی یکی از پیشگامان علمی و صنفی دندانپزشکی که همزمان دارای در دو تخصص جراحی و آسیبشناسی دهان فک و صورت تحصیل کرده بود، انجمن پاتولوژی دهان پایهگذاری شد. دکتر یزدی ریاست اولین دوره هیاتمدیره انجمن را نیز در اختیار داشت.
در حال حاضر تعداد متخصصان آسیبشناسی دهان فک و صورت در ایران بیش از ۲۰۰نفر است.
انجمن دندانپزشکان عمومی ایران
درخواست تأسیس انجمن دندانپزشکان عمومی ایران، بعد از گذشت معرفی ۲ دوره از اعضاء مؤسس و عدم تائید صلاحیت بعضی از اعضاء آن، دوره سوم به اهتمام زنده یاد دکتر غلامحسین پویان، دکتر هوشنگ زرگداز، دکتر ایرج یزدان بخش، دکتر سید کاظم نیوینژاد، دکتر ناصر محسنی جم و دکتر حسن نخجوانی به وزارت کشور ارائه شد و طبق قانون احزاب و انجمنهای کمیسیون ماده ۱۰ وزارت کشور، بعد از تأیید و تصویب، انتخابات اولین دوره هیأت مدیره انجمن دندانپزشکان عمومی ایران در تاریخ ۱۳۷۹/۱۰/۱۶ برگزار و اسفندماه همان سال، پروانه انجمن صنفی دندانپزشکان عمومی به نام دکتر حسن نخجوانی صادر شد و پس از گذشت بیش از ۱ سال، مجوز تأسیس انجمن علمی هم کسب و هیات مدیره انجمن صنفی بهعنوان هیات مدیره انجمن علمی معرفی شد.
انجمن بیماریهای دهان ایران
این انجمن سال ۱۳۸۲، با تلاش دکتر قائم مقامی، دکتر منصوریان و دکتر مهناز صاحب جمعی به عنوان یک انجمن علمی به تصویب وزارت بهداشت رسید و ریاست آن بر عهده خانم دکتر صاحب جمعی قرار گرفت. فعالیت عمده اعضای هیات مدیره این انجمن، شامل شناساندن این رشته و تواناییهای متخصصین آن به وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی بوده است.
انجمن سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی
انجمن سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی ایران، آذر ماه سال ۹۰ با هدف برخورداری آحاد جامعه از سلامت دهان، حذف نابرابریها در سلامت، اشاعه اخلاق پزشکی، تسهیل پیشرفت علمی و تخصصی دندانپزشکی از طریق پشتیبانی، آموزش، تحقیق و بهبود استانداردها به ثبت رسید. اعضاء هیات موسس این انجمن، آقایان دکتر هادی قاسمی، دکتر حسین حصاری، دکتر محمدرضا حامی، دکتر رضا یزدانی، دکتر فریبرز بیات، دکتر مهدی نصیبی و خانم دکتر زهرا سیدمعلمی هستند.
انجمن ایمپنتولوژی ایران
از اوائل دهه ۷۰ اندیشه تشکیل انجمن ایمپلنتولوژی توسط بزرگان رشته دندانپزشکی شکل گرفت. در این راستا چندین بار هئیت موسسهایی تشکیل شدند و اساسنامههایی را تهیه کردند اما هر بار به دلیلی منحل شدند و کارشان را پیش نبردند. در سال ۷۸ نیز با شکل گیری کمیسیون انجمنهای تخصصی وزارت بهداشت، مجددا هئیت موسس دیگری گرد آمدند و البته این بار نیز تشکیل انجمن به سرانجام نرسید. شاید مهمترین مشکل شکل گیری انجمن در دهه ۷۰ در این نکته بود که علم ایمپلنت رشته درسی نبود و در کوریکلوم آموزشی دانشگاهها جای نداشت. بر طبق قانون وزرات بهداشت در آن سالها باید رشتهای آکادمیک و تخصصی میبود تا اجازه تشکیل انجمن داده شود.
در نهایت در سال ۱۳۹۰ سیزده نفر هئیت موسس از اساتید و پیشکسوتان علم ایمپلنتولوژی اساسنامهای را به کمیسیون انجمنهای تخصصی بردند و مجوز تشکیل انجمن را گرفتند. البته در اساسنامه ابتدایی کلیه دندانپزشکان عضو پیوسته (دارای حق رای و عضویت در هئیت مدیره) و حرفههای وابسته نظیر تکنیسینها و بهداشتکاران عضو وابسته (بدون حق رای و عضویت در هئیت مدیره) بودند. اما وزارت بهداشت پس از ۲ بار تقاضا این اساسنامه را رد کرد تا در نهایت ۳ تخصص جراحی دهان، فک و صورت، پروتزهای دندانی و پریودنتولوژی بهعنوان اعضای پیوسته و سایر دندانپزشکان بصورت اعضای وابسته باشند.
در نهایت پس از پذیرش اساسنامه توسط وزارت بهداشت، در اردیبشت ماه ۱۳۹۱ انتخابات هئیت مدیره انجمن با رای مستقیم متخصصین پروستودونتیست، پریودونتیست و جراحان دهان، فک و صورت انجام گرفت و دکتر ابوالحسن مسگرزاده به عنوان اولین رئیس هایت مدیره این انجمن انتخاب شد.
انجمن علمی زیست مواد دندانی ایران
انجمن مواد دندانی، نوپاترین انجمن دندانپزشکی ایران است که در سال ۹۲ با تشکیل مجمع عمومی و انتخابات هیات مدیره فعالیت خود را آغاز کرد. اعضای هیات مدیره دوره اول این انجمن عبارت بودند از: دکتر تبسم هوشمند، دکتر طاهره سادات جعفرزاده، دکتر فرهاد شهابی، دکتر سیما شهابی، دکتر علیرضا ابریشم چیان (بازرس)
*منبع این نوشتار سایت ایران و کتاب تاریخ دندانپزشکی ایران تالیف دکتر محمدعلی افتخاری است.
منبع:دندانه