همه آنچه باید درباره سویه امیکرون بدانید

 

گزارشی با گفتگوی دکتر حسن رودگری، مدیر پژوهشی سازمان نظام پزشکی کشور، دکتر پگاه لرکی، متخصص ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر سید علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

سویه جدید امیکرون به بیش از ۳۸ کشور جهان رسیده و در آمریکا نیز ۱۰ مورد ابتلا در شش ایالت گزارش شده است. دانشمندان آفریقای جنوبی با تأکید بر نگرانی‌ها درباره سویه جدید کرونا که اُمیکرون نام دارد، هشدار دادند که خطر عفونت مجدد با سویه امیکرون سه برابر بیشتر از سویه‌های پیشین ویروس کروناست.

شیوع سریع این سویه ویروس ناشی از مسری بودن آن از یک جهت و توانایی آن در فرار از سیستم ایمنی بدن از جهت دیگر است، هر چند میزان تأثیر هر کدام از این عوامل هنوز به قطعیت تعیین نشده است.

مطالعه که دانشمندان آفریقای جنوبی آن را منتشر کردند، حاکی از آن است، سویه امیکرون در مقایسه با سویه‌های دلتا یا بتا سه برابر بیشتر باعث عفونت مجدد می‌شود.

این یافته‌ها بر اساس داده‌های جمع آوری شده توسط سیستم بهداشتی کشور، اولین شواهد اپیدمیولوژیک را در مورد توانایی این سویه برای فرار از مصونیت از عفونت قبلی ارائه می‌دهد. تا ۲۷ نوامبر (یک هفته پیش) ۳۵ هزار و ۶۷۰ مورد عفونت مجدد مشکوک در بین ۲.۸ میلیون نفر با آزمایش مثبت وجود داشته، مواردی که با فاصله ۹۰ روز مثبت بودند، عفونت مجدد در نظر گرفته می‌شدند.

عفونت‌های مجدد اخیر در افرادی اتفاق افتاده که عفونت‌های اولیه آن‌ها در هر سه موج قبلی بروز کرده است و بیشتر آن‌ها عفونت اولیه خود را در موج دلتا داشته‌اند.

سرعت سرایت امیکرون چقدر است؟

پگاه لَرکی، متخصص ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: سازمان جهانی بهداشت، گروه مشاوران فنی سازمان بهداشت جهانی که تکامل ویروس کرونا را رصد می‌نمایند و اثر جهش‌های جدید ویروس را بر روی عملکرد و رفتار آن بررسی می‌کنند، سویه جدیدی را که در تاریخ ۲۴ نوامبر امسال توسط آفریقای جنوبی معرفی شد، را یک واریانت نگران کننده اعلام کردند. این واریانت که اومیکرون Omicron نامیده می‌شود علاوه بر جهش‌های جدید حامل جهش‌هایی مشابه واریانت های آلفا، بتا، گاما و دلتا نیز می‌باشد و در مجموع به عنوان پنجمین واریانت نگران‌کننده شناخته می‌شود.

وی با اشاره به احتمال افزایش سرایت‌پذیری ویروس اومیکرون بیان کرد: اطلاعات اولیه نشان دهنده احتمال بالای عفونت با این ویروس در مقایسه با دیگر انواع ویروس بیماری کووید ۱۹ است چرا که در فاصله ۱۰ روز تعداد مبتلایان با این واریانت جدید در تمام مناطق آفریقای جنوبی در حال افزایش است و تمام ۷۷ مبتلای به کووید ۱۹ از منطق‌هایی به نام گاتنگ در این کشور همگی به واریانت جدید مبتلا که تعدادی از آنان نیز قبلاً واکسینه شده بودند.

متخصص ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: ظاهراً تخمین‌های اولیه حاکی است اومیکرون حدود ۵۰۰ درصد (۵ برابر) قدرت سرایت بیشتری نسبت به سویه ووهان دارد که این عدد برای سویه دلتا ۷۰ درصد (کمتر از ۲ برابر) بوده است. انگلستان نیز این واریانت را در لیست تحت بررسی جدی خود قرار داده و کلیه پروازهای خود از و به افریقای جنوبی و کشورهای همسایه آن را تا اطلاع ثانوی متوقف کرده است.

وی اظهار کرد: بنابر اعلام ویروس شناسان و ژنتیک دانان اومیکرون دارای ۳۰ جهش جدید در ناحیه پروتئین اسپایک است لذا بیم آن می‌رود که اثر آنتی‌بادی‌های حاصل از عفونت قبلی با کرونا یا ناشی از واکسن بر اومیکرون کمتر باشد، از طرفی این واریانت بسیار شبیه به نوع لامبدا و بتاست که می‌توانند از سیستم ایمنی طبیعی افراد فرار کنند.

راهکار تشخیص کرونای اومیکرون

متخصص ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره تشخیص کرونای اومیکرون بیان کرد: کارشناسان اعلام کرده‌اند که تست روتین پی سی آر (PCR) نمی‌تواند جزء ژن S را شناسایی کند و برای تشخیص آن باید از یک نوع PCR خاص استفاده کرد؛ اما تست PCR هنوز ابتلا به بیماری را با شناسایی جز E و N انحام می‌دهد.

لرکی اظهار کرد: از آنجایی که در کشور ما ساختار توالی یابی ژنوم ویروس برای شناسایی واریانت ها رایج نیست، اکنون نمی‌دانیم که این ویروس وارد کشور شده است یا خیر، اما گزارش‌ها نشان می‌دهد که یک خانم بلژیکی که واکسن نیز زده از ترکیه به مصر و از مصر به بلژیک سفر کرده است لذا این احتمال وجود دارد که واریانت اومیکرون در کشورهای همسایه ما مثل ترکیه وجود داشته باشد و یا حتی وارد ایران گردیده و به همین دلیل انجام مطالعات توالی یابی ژنوم ویروس برای اطلاع از واریانت‌های جدید در کشور ضروری به نظر می‌رسد.

علائم ابتلا به کرونای اومیکرون

لرکی با اشاره به علائم ابتلا به کرونای اومیکرون اظهار کرد: علائم واریانت اومیکرون کمی غیرمعمول‌تر است و بر اساس گزارش یک پزشک آفریقای جنوبی در اوایل نوامبر ۲۰۲۱ تعداد بیمار با علائم غیر نامعمول شناسایی شدند که اغلب آن‌ها را مردان جوانی که واکسن دریافت نکرده بودند تشکیل می‌دادند.

متخصص ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: این بیماران که مبتلا به کرونای اومیکرون بودند علائمی مانند از دست دادن حس بویایی و چشایی نداشتند بلکه در اغلب آن‌ها خستگی، درد عضلانی و سرفه خفیف که یک یا دو روز ادامه داشته بروز کرده است که اغلب این بیماران در منزل تحت مراقبت قرار گرفتند. البته در بین مبتلایان به این سویه جدید یک دختربچه ۶ ساله با تب و ضربان قلب بالا نیز گزارش شده است که حال این کودک دو روز پس از بروز علائم بهتر شده بود.

وی ادامه داد: بنا بر گزارش پزشکان آفریقای جنوبی مبتلایان به کرونای اومیکرون جوان و سالم بودند و هیچ بیماری زمینه‌ای نظیر دیابت و بیماری قلبی نداشتند، لذا در مورد میزان کشندگی ویروس اومیکرون در بیماران مسن یا بیماری‌های زمینه‌ای فعلاً نمی‌توان اظهارنظر کرد.

امیکرون و جوسازی رسانه‌های زرد درباره آن

حسن رودگری مدیر پژوهشی سازمان نظام پزشکی کشور و عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان با تأکید بر پرهیز از هر دو حالت کوچک شمردن یا بزرگنمایی ویروس امیکرون گفت: علی‌رغم گزارش‌های متعدد و مکرر از بسیار خفیف بودن شدت ابتلا به کووید ۱۹ ناشی از واریانت اومیکرون که از سراسر جهان می‌رسد اما هنوز نباید این ویروس را با بیش از ۵۰ جهش دست‌کم گرفت و هنوز برای اظهارنظر قطعی در مورد رفتار اومیکرون زود است. خوشبختانه مطالعات به‌سرعت و با جدیت توسط مراکز معتبر علمی بر روی این واریانت جدید با نام علمی B.1.1.529 ادامه دارد.

مدیر پژوهشی سازمان نظام پزشکی کشور گفت: امیدواریم به زودی اطلاعات دقیق‌تر و مطمئن‌تری از آن منتشر شود. متأسفانه در ابتدا ژورنالیسم زرد و جو ملتهب حاکم بر فضای مجازی باعث نگرانی شدید و ترس و تشویش اذهان مردم شد که باید در شرایط فعلی به شدت از دامن زدن غیرضروری به آن پرهیز کرد. در جایی که علم و مراکز علمی در شرایط پاندمی به شدت وضعیت را رصد می‌کنند و تحقیقات ادامه دارد، نباید شبهه علم‌گرایان و یا منابع نامعتبر خبری میدان‌داری کنند.

شیوع امیکرون در جهان چه میزان نگران‌کننده است؟

مدیر پژوهشی سازمان نظام پزشکی کشور افزود: هرچند سرعت هرچند سرعت انتقال واریانت اومیکرون و همچنین میزان عفونت مجدد در بین مبتلایان قبلی و واکسینه شده‌ها بیشتر به نظر می‌رسد اما خوشبختانه شدت بیماری بسیار کم است و چه بسا اگر نهایتاً اثبات شود که رفتار و رویه واریانت اومیکرون همین است چه بهتر که بر واریانت های قبلی غلبه کند تا با آسیب کمتر به ایمنی جمعی در جهان نزدیک شویم به شرطی که بعداً عوارض بلندمدت یا تأخیری جدی برای آن کشف نشود، کما اینکه سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که بهتر است جهان عکس‌العملی معقول و در حد اومیکرون از خود نشان دهد.

رودگری اضافه کرد: طبق اطلاعات موجود تغییرات بارزی در تظاهرات بالینی این واریانت جدید گزارش نشده است مگر اینکه علامتی مثل فقدان بویایی و چشایی کمتر و ضعف و بی‌حالی کمی بیشتر گزارش می‌شود. از نظر اپیدمیولوژیک نیز ابتلای مردان جوان بیشتر است و احتمالاً قدرت سرایت‌پذیری بیشتری دارد هرچند تا به حال شدت علائم ظاهراً کمتر بوده است.

مدیر پژوهشی سازمان نظام پزشکی کشور افزود: در مجموع بهتر است ضمن حفظ آرامش منتظر نتیجه تحقیقات باشیم و اطلاعات خود را از مراکز و منابع معتبر و افراد و صاحب‌نظران مطمئن دریافت کنیم. به خاطر بسپاریم که توزیع ناعادلانه واکسن در جهان یا بالا بودن تعداد واکسن نزده‌ها جزو عوامل اصلی چرخش ویروس در بدن افراد و افزایش احتمال تولید واریانت‌های جدید است و این افراد بیشتر در معرض خطر هستند.

برای تمام مسافران ورودی به کشور تست مجدد و قرنطینه اعمال شود

ناجی رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: البته درست است که از کشورهای آفریقایی به عنوان منشاء اُمیکرون صحبت می‌کنیم، اما با توجه به گستردگی این ویروس، به طور کلی نمی‌توانیم روی کشور خاصی دست گذاشته و اعلام کنیم که ممانعت مسافرت از فلان کشور انجام شود. بلکه باید برای تمام مسافرانی که وارد کشور می‌شوند، تست مجدد انجام دهیم و آن‌ها را قرنطینه کنیم.

ناجی تأکید کرد: البته باید توجه کرد که این آمارها واقعی نیستند و شناسایی موارد به نظارت، پایش ژنتیکی کشورها و … بستگی دارد. مطمئناً تعداد موارد ابتلا به اُمیکرون بیش از این است. وقتی که آن را در چهارگوشه جهان در قاره‌های آسیا، اروپا، آمریکای جنوبی و شمالی و آفریقا می‌بینید، به این معناست که این ویروس این مزیت را دارد که پخش شود و گسترش یابد و به همین دلیل هم خطرناک است و باید نسبت به آن توجه داشته باشیم.

وی بیان کرد: ساده‌انگاری کردن و اعلام اینکه این واریانت بیماری زیادی نمی‌دهد، ‌که امیدواریم این‌طور باشد، درست نیست. باید توجه کرد که آن‌قدر این واریانت نگران‌کننده بود که با وجود عمر کوتاهی که از شناسایی آن گذشت، سازمان جهانی بهداشت جلسه اضطراری گذاشته و آن را به عنوان واریانت نگران‌کننده، در کنار بتا، گاما و دلتا تقسیم‌بندی کردند؛ بنابراین اگر در این زمینه ساده‌انگاری و سهل‌انگاری کنیم، ‌ممکن است پشیمان شویم.

خطر بازگشایی‌های هم‌زمان و افزایش موارد ابتلا

وی تأکید کرد: در عین حال بازگشایی‌های هم‌زمان هم در این شرایط مقداری خطرناک بوده و می‌تواند منجر به گسترش بیماری شود. وقتی که جامعه باز شده و تراکم ایجاد می‌شود، ‌ احتمال انتقال ویروس بیشتر می‌شود. حال اگر واریانتی مانند اُمیکرون وارد کشور شود، با توجه به اینکه واریانتی است که می‌تواند از سیستم ایمنی و واکسیناسیون فرار کند، اصلاً عاقلانه نیست که این اقدامات و بازگشایی‌های هم‌زمان انجام شود؛ بنابراین باید اطلاعات دنیا را مرور کرده و خودمان هم اطلاعات تولید کنیم.

وی با اشاره به موتاسیون‌هایی که در این ویروس به وجود آمده است، افزود: از افزون بر ۵۰ موتاسیون (جهش) در این واریانت ۳۴ موتاسیون در جایگاه اسپایک قرار داشته است که از نظر واکنش‌های سیستم ایمنی و اتصال به سلول‌ها حائز اهمیت بوده و می‌توان گفت که این نوع ویروس مسری‌تر بوده و به خوبی می‌تواند به دلیل موتاسیون‌هایی که دارد از سیستم ایمنی فرار کند.

احتمال ورود امیکرون به ایران وجود دارد

وی با اشاره به اینکه بعید نیست واریانت اُمیکرون در بسیاری از کشورها حتی ایران ورود پیدا کرده باشد، گفت: توصیه می‌شود که همه افراد واکسینه شوند و حتی افراد سالمند و بیماران خاص و زمینه‌ای دُز بوستر را دریافت کنند. هر چقدر بتوان میزان آنتی‌بادی ویروس کووید را در بدن افزایش دهیم می‌توان میزان مبارزه با ویروس را افزایش داد بنابراین توصیه می‌شود علاوه بر واکسیناسیون همگانی و دریافت دُز بوستر با توجه به شیوع واریانت جدید، پروتکل‌های بهداشتی به صورت دقیق رعایت و از هرگونه بی‌تفاوتی و عادی انگاری پرهیز شود.

وی اظهار کرد: باید نظارتمان بیشتر شده، پایش ژنتیکی کووید را افزایش داده و توجه بیشتری به شرایط کووید ۱۹ در دنیا داشته باشیم و اجازه ندهیم که اتفاقاتی که در پیک‌های چهارم و پنجم برایمان رخ داد، در پیک دیگری با اُمیکرون تکرار شود. جدای از اُمیکرون تا زمانی که سطح واکسیناسیون‌مان را بالا نبریم، ‌بازگشایی‌های هم‌زمان توصیه نمی‌شود. در حال حاضر باید بالای ۹۰ درصد جامعه علیه کرونا واکسینه شوند.

وی افزود: در مورد خطرناک‌تر بودن یا نبودن امیکرون نیز نمی‌توان نسبت به سایر واریانت‌های قبلی اظهارنظر دقیقی کرد و بررسی دقیق موضوع، یک زمان دو الی سه ماهه نیاز دارد. البته قطع به یقین این بیماری یک بیماری مسری ویروسی بوده و قدرت انتقال آن نسبت به ویروس ووهان بیشتر است، اما اینکه چقدر توان رقابت با واریانت دلتا دارد که توانسته اکثریت جامعه بشری را درگیر خود کند باید صبر کرد و دید در آینده چه رفتاری از خود نشان خواهد داد و برای اطلاع از مدت زمان بیماری در صورت ابتلا به این واریانت و درگیری افراد با سنین مختلف و نحوه درمان با داروهای فعلی نیاز به مطالعات وجود دارد.

امیکرون پایان کروناست؟

وی درباره برخی اظهارات مبنی بر ضعیف بودن واریانت اُمیکرون و پایان کرونا با این سویه، گفت: شواهدی مبنی بر چنین اظهارنظری نداریم. ویروسی مانند اُمیکرون دارد تمام دنیا را می‌گیرد و تعداد مواردی که در آفریقای جنوبی از اُمیکرون شناسایی می‌شود، بالاتر از واریانت‌های دیگر بوده و موجی از افزایش بستری در آفریقای جنوبی ایجاد شده است. البته آن‌ها واکسیناسیونشان بسیار کمتر از کشور ما است. به همین دلیل تأکید بر واکسیناسیون بیشتر می‌کنیم.

راهکاری آسان برای مقابله با امیکرون؛ همه دوز چهارم کرونا را تزریق کنند

وی ادامه داد: در عین حال علاوه بر این، توصیه‌هایی از سوی برخی کشورها مطرح شده که محورش بر روی تزریق واکسن و دز بوستر است. به عنوان مثال برخی کشورها اعلام کردند که تزریق دز بوستر را باید برای ۱۸ سال به بالا عمومی کنیم و زمان تزریق آن را هم کاهش دهیم؛ زیرا هرچقدر بتوانیم سیستم ایمنی را تقویت کنیم و میزان آنتی‌بادی را بالا بریم، می‌توانیم در برابر واریانت‌ها مبارزه بهتری داشته باشیم.

ناجی گفت: جدای از اینکه یک واریانت چقدر می‌تواند از سیستم ایمنی فرار کند، اما در هر صورت واکسن‌هایمان را کاملاً بی‌تأثیر نکرده است. در عین حال افراد سالمند و کسانیکه به بیماری‌های زمینه‌ای مبتلا هستند که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، فوراً به دز بوستر نیاز دارند. بعد هم تکمیل واکسیناسیون گروه سنی بالای ۱۲ سال است که به سرعت دز دوم هم برای آن‌ها تزریق شود.

وی با بیان اینکه در حال حاضر اهمیت تزریق دز بوستر بیشتر شده است، گفت: در عین حال در واکسن‌های مختلف بین سه تا شش ماه بعد از تزریق دز دوم، نیاز به تزریق دز بوستر وجود دارد. حتی درباره تزریق دز چهارم در افراد سالمند و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند هم توصیه‌هایی مطرح شده است. به طوری که اعلام شده که حداقل فاصله تزریق دز چهارم از دز سوم، سه ماه باشد. این‌ها توصیه‌هایی است که می‌توانیم مطرح کنیم که هم شامل اقدامات غیر درمانی و هم اقدامات درمانی است./ باشگاه خبرنگاران جوان

منبع:دندانه