0 محصولات
نمایش سبد خرید
تکلیف تربیت بهداشتکاران را برای همیشه روشن می‌کنیم
تشکیل کمیته‌ای برای بررسی وضعیت دسترسی به خدمات دندانپزشکی در مناطق محروم
سیامک شایان امین: به نظر می‌رسد سال ۹۷ سال سرنوشت سازی برای حوزه دندانپزشکی باشد و پس از سال‌ها کشمکش بر سر احیا دوباره قانون بهداشتکار دهان، تکلیف به‌کارگیری یا عدم به‌کارگیری این نیروها در حوزه درمان دندانپزشکی روشن خواهد شد. وزارت بهداشت از طریق تیمی که برای بررسی میزان نیاز مناطق محروم به نیروی درمانگر دندانپزشکی تشکیل شده است در حال بررسی موضوع است و احتمالا پس از ارایه گزارش این کمیته در خصوص ترتیب دوباره بهداشتکار دهان تصمیم‌گیری خواهد شد.
اما آیا با وجود جمعیت سی هزار نفری دندانپزشک، نیازی به به‌کارگیری نیروهای حدواسط وجود دارد و نمی‌توان با ساماندهی توزیع نیروی انسانی مشکل مناطق محروم را بر طرف کرد؟ و چه تضمینی وجود دارد تا در صورت تربیت دوباره بهداشتکار دهان، وزارت بهداشت بتواند آنها را در مناطق محروم ماندگار کند، در حالی که تا زمان فارغ‌التحصیلی آنها، عمر دولت دوازدهم به پایان رسیده است و ممکن است رشته سیاست‌گذاری در دست مدیران فعلی نباشد؟
اینها سوالاتی بود که در گفتگو با دکتر حسن رزمی، مشاور وزیر بهداشت و دبیر شورای آموزش دندانپزشکی به آنها پرداختیم.
– یکی از سیاست‌های دبیرخانه در دولت یازدهم، تعریف رشته‌های جدید در دندانپزشکی بود و این در حالی است که یکی از تصمیمات شما این بود که به طور موقت جذب و تربیت دانشجو در این رشته‌ها متوقف شود. دلیل این تغییر رویکرد چیست؟
پیش از انتصاب بنده، بحث راه‌اندازی چند رشته پیرا دندانپزشکی در مقطع کاردانی اعم از رادیولوژی، پروتزهای دندانی، منشی مطب دندانپزشکی و تکنسین سلامت دهان و دندان در دبیرخانه مطرح شده بود، اما زیرساخت‌های آموزش و جذب آنها فراهم نشده بود که یکی از این موارد خیلی لازم نیازسنجی بود. متأسفانه در هیچ یک از این رشته‌ها که ذکر شد، نیازسنجی دقیقی انجام نشده بود که برای مثال در هر رشته به چند نفر و برای چه مدت نیاز داریم. بنابراین برای ساماندهی این امور، کمیته‌ای تشکیل و در آن کار کارشناسی انجام دادیم و یکی از موضوعات مطروحه در این کمیته، این بود که به فارغ‌التحصیلان کدام رشته‌ها می‌توانیم مدرک بدهیم و آموزش کدام‌یک را می‌توانیم به بخش خصوصی واگذار کنیم. نتیجه این شد که توافق کردیم کاردانی و کارشناسی پروتزهای دندانی و کاردان تکنسین سلامت دهان را می‌توانیم مدرک محور آموزش دهیم و سایر رشته‌های پیرادندان‌پزشکی را به بخش خصوصی واگذار کنیم و گواهینامه محور زیر نظر مرکز ملی آموزشهای مهارتی و حرفه‌ای فارغ‌التحصیل شوند.
لذا پس از بازدید از مراکز آموزشی تکنسین‌های سلامت دهان توسط هیاتی که به این منظور تعیین شده بود و مشاهده اینکه زیرساختی برای استخدام و شرح وظایف مشخصی برای این نیروها وجود ندارد، شورای گسترش آموزش علوم پزشکی موقتاً آموزش نیروهای تکنسین سلامت دهان را متوقف کرد. آموزش کاردان‌ها و کارشناس‌های پروتزهای دندانی هم فعلاً متوقف نشده است، اما بنا است کمیته راهبردی پروتزهای دندانی نیازسنجی انجام دهد تا آموزش این نیروها بر حسب نیاز انجام شود. آموزش سایر رشته‌هایی که ذکر شد هم فعلاً تا زمانی که امکان آموزش آنها در بخش خصوصی فراهم شود متوقف خواهد شد.
– در سال‌های گذشته شاهد رویکردی نسبت به تبدیل وضعیت نیروهای حد واسط سلامت دهان به بهداشتکاران دهان و همچنین مطالبه گری این نیروها نسبت به این موضوع بوده‌ایم. کمیته راهبردی نیروهای حد واسط تکنسین سلامت دهان در این زمینه چه رویکردی دارد؟
چنانچه توضیح دادم، متأسفانه برای جذب نیروهای تکنسین سلامت دهان که اخیرا فارغ‌التحصیل شده‌اند و جمعیتی حدود هزار و ششصد نفری هستند، زیرساختی در نظر گرفته نشده بود و این موضوع برای وزارت بهداشت تبدیل به معضلی شده است. ما طی نامه‌ای از معاونت بهداشتی وزارتخانه درخواست کرده‌ایم که برای جذب این نیروها تمهیداتی بیندیشد تا آنان هم متضرر نشوند، اما ماهیت رشته تکنسین سلامت دهان و محتوای دوره آن، به‌گونه‌ای است که مطلقاً تبدیل وضعیت آنان به بهداشتکار دهان امکان ندارد و وزارت خانه هم چنین رویکردی ندارد؛ چرا که تمامی محتوای دروس این عزیزان بهداشت و پیشگیری محور است و امکان تغییر وضعیت به بهداشتکار وجود ندارد. هر چند از سوی نمایندگان و روسای بعضی از دانشگاههای محروم، وزارت تحت فشار جهت تامین دنتال‌تراپیست است اما تعدادی از این نیاز را می‌توان به وسیله دندان‌پزشکانی که از سهمیه بومی استفاده کرده‌اند مرتفع کرد که البته موضوع به‌کارگیری این نیروها در مناطقی که متعهد خدمت در آن جا هستند هم جای کار بسیار دارد و دانشگاه‌هایی که به آنها عدم نیاز می‌دهند باید در برابر این اقدام خود پاسخگو باشند. چراکه وزارت بهداشت به جد تصمیم دارد از امکاناتی که برای این نیروها در نظر گرفته است، به نوعی استفاده کند. بنابراین ضروری است که بخشی از مراکز دندانپزشکی که تجهیز شده و بلااستفاده مانده‌اند، به وسیله نیروهای تحصیلکرده بومی پر شوند و برای عملیاتی شدن این دستور، هم وزارتخانه و معاونت بهداشتی و درمان و نظام پزشکی در سال آتی مصمم است با پیگیری و نظارت از توان خود استفاده نماید و به همین منظور تیمی برای نیازسنجی نیروی انسانی مناطق محروم تشکیل شده است.
این هیات از اسفند۹۶ کار خود را با مراجعه به دانشگاه‌هایی که در به کارگیری نیروهای بومی موفق بوده‌اند و همچنین دانشگاه‌هایی که هنوز از جهت تأمین نیروی انسانی محروم هستند شروع کرده است و بنا است که گزارش خود را تا پایان فروردین ماه ۹۷ ارائه دهند. ما قصد داریم از این طریق ببینیم آیا مراکزی وجود دارند که ما نمی‌توانیم دندانپزشک آنها را تأمین کنیم؟ اگر چنین چیزی باشد، لاجرم باید نیروهای آنها را به وسیله بهداشتکاران بومی تأمین کنیم، اما اگر بتوانیم با مدیریت دندان‌پزشکان بومی این مشکل را حل کنیم، دیگر نیازی به تربیت بهداشتکار دهان و دندان نداریم. گذشته از این اصلاح قانون بهداشتکار دهان و دندان را با هماهنگی دفتر حقوقی وزارت بهداشت و دفتر معاون پارلمانی وزیر بهداشت، پیگیری می‌کنیم تا این قانون به‌گونه‌ای اصلاح شود که بهداشتکاران عزیز پس از انجام تعهدات قانونی خود چنانچه تمایل به ادامه تحصیل داشته باشند برای ورود به دوره دکترا با تمهیدات و حد نصاب نمره داوطلبین بومی از طریق کنکور ادامه تحصیل آنها تا دکترای دندانپزشکی میسر شود.
– آیا استفاده از نیروهای فارغ‌التحصیل دوره کاردانی برای کار درمانی در مناطق محروم و کم‌برخوردار، آن هم در شرایطی که حجم زیادی دندانپزشک تازه فارغ‌التحصیل در کشور داریم، بی‌عدالتی به شمار نمی‌رود؟ آیا نمی‌توانیم این مشکل را با مدیریت توزیع نیروی انسانی حل کنیم؟
این موضوع از نظر اخلاقی و با توجه به بحث عدالت در سلامت صحیح است و اگر بتوانیم با در نظر گرفتن تسهیلات و تمهیداتی، نیاز مناطق محروم به دندانپزشک را از طریق دندان‌پزشکان بومی تأمین کنیم، فبه المراد، اما واقعیت این است که همکاران ما در بازدیدهای میدانی از نزدیک مناطقی را دیده‌اند که واقعاً امکان ماندگاری دندانپزشک، نه از نظر اسکان و نه از نظر تأمین منابع مالی پایدار به مدت طولانی در آن جا وجود ندارد و حتی جمعیت برخی مناطق محروم آن‌قدر زیاد نیست که یک دندانپزشک بتواند در آنجا بماند و کار کند، اما به هرحال امکان ماندگاری شخص بومی به دلیل وابستگی‌هایی که دارد در این مناطق بیشتر است. تمام تلاش ما استفاده از دندان‌پزشکان بومی در مناطق محروم است، اما اگر بر اساس نیازسنجی‌ها، نتیجه بگیریم حضور دندانپزشک در برخی از مناطق اقتصادی نیست و نتوانیم آن‌طور که باید و شاید از حضور آنان بهره‌مند شویم، باید از بهداشتکاران به عنوان امکان دوم استفاده کنیم. چون نمی‌توانیم نیاز درمانی مردم را نادیده بگیریم.
ضمن اینکه در کوریکولوم بهداشتکار دهان و دندان بین ۱۲۰ تا ۱۴۰ واحد درسی لحاظ شده است که آنها هم توسط متخصصین آموزش داده می‌شود. بنابراین این نیروها بین سه تا چهار سال درس می‌خوانند و توانمندی آنها برای ارائه خدمات سطح یک و سطح دو از دندان‌پزشکان کمتر نیست. بنابراین اگر قرار باشد از بهداشتکاران خدمات درمانی بگیریم توانمندی آنها را هم در این رابطه بالا می‌بریم که عدالت در درمان تا حد زیادی رعایت شود.
– این دغدغه‌ای وجود دارد که وقتی وزارت بهداشت درگرفتن تعهدات دندان‌پزشکان بومی موفق نیست، چگونه خواهد توانست بهداشتکارانی که برای حضور در مناطق محروم جذب و تربیت می‌شوند را در آن مناطق ماندگار کند؟ مخصوصا که تا زمانی که بهداشتکاران جذب شده در این طرح فارغ‌التحصیل شوند، عمر دولت دوازدهم تمام‌شده است، و چه بسی مدیران و سیاست‌گذاران فعلی بر مسند کار نباشند.
این دغدغه به‌جا است و نمی‌توان به این سؤال پاسخ قطعی داد و تضمین کرد که بهداشتکاران قطعاً در مناطق محروم بمانند، اما به هر حال وظیفه ما این است که به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم و راهی هموار کنیم که مدیران بعدی هم در همین راه قدم بگذارند و آن را ادامه دهند. موضوع دیگر که افرادی دلواپس آن هستند، انباشت دندان‌پزشکان بومی و غیربومی و بهداشتکاران دهان و دندان است که ما بنا داریم این موضوع را مدیریت کنیم. به این ترتیب که سیاست ما این است که به تعداد بهداشتکارانی که تربیت می‌کنیم، از پذیرش دندان‌پزشکان در دانشگاههای آن منطقه کم کنیم که موازی کاری در امر آموزش اتفاق نیفتد. در نهایت باید بگویم بنده در مقامی نیستم که بخواهم ماندگاری بهداشتکاران را تضمین کنم، بلکه کاری که از دست ما برمی‌آید، افزایش انگیزه ماندگاری این نیروها به وسیله تسهیلات و هدایت به موقع و مدیریت مناسب آنهاست.
– بهداشتکاران از چه زمانی، در چند دانشکده شروع به تحصیل می‌کنند و تعداد پذیرش آنها چقدر خواهد بود؟
در حال حاضر هیچ آماری از نیازهای موجود در این زمینه وجود ندارد. هم اکنون ۸۵ بهداشتکار دهان و دندان در حال تحصیل هستند که سه سال پیش بر اساس اعلام نیاز دانشگاههای محروم پذیرش شده‌اند و در شرف فارغ‌التحصیلی هستند و به‌طور متوسط سهم هر منطقه محروم چهار یا پنج بهداشتکار می‌شود. بنابراین تقریباً می‌توانم بگویم که در شهریور ۹۷ هیچ دانشجویی در این رشته نخواهیم داشت و بعد از فارغ‌التحصیلی آنها بنا نداریم بهداشتکاری تربیت کنیم مگر اینکه تیمی که مأمور نیازسنجی شده است، به ما اعلام کند که این نیاز وجود دارد.
بنابراین پذیرش قطعی نیست و منوط به اعلام نیاز است. بنابراین در حال حاضر نه مرکزی و نه تعدادی را برای تربیت بهداشتکاران مشخص کرده‌ایم.
منبع:دندانه
0