مسواک ستیزی و روازاده؛ جامعه سالم و دشمنان آن!

 

کسی که به جنگ پیشگیری رفته است

اخیراً آقایی به اسم روازاده در ویدئویی که به‌صورت فراگیر در اینترنت پخش‌شده است، مسواک زدن را زیر سؤال می‌برد و آن را توطئه صهیونیستی (!) می‌داند و مثال می‌زند که چون حیوانات مسواک نمی‌زنند دندان خراب ندارند! تا اینجای کار مشکلی وجود ندارد. این ویدئو را به‌حساب ده‌ها ویدئویی می‌گذاریم که وایرال می‌شود و مدتی همه به آن می‌خندیم و سرگرم می‌شویم. یک روز به کارگر ساده می‌خندیم که تأکید دارد پلیس فتا حواسش به همه‌چیز هست، یک روز به خودکشی دوست خود خوانده یک خواننده زیرزمینی و روز دیگر به کسی که همه هزینه‌ها با اوست!

اما مسئله زمانی بغرنج می‌شود که بعد از این سخنرانی، با انبوه سوالاتی از مراجعین مطب که در مورد زیان‌های مسواک می‌پرسند مواجه می‌شویم. بعد در خبرها می‌خوانیم که در یک شهر در مدارس تعداد زیادی از والدین مانع از درمان پیشگیرانه با فلوراید برای فرزندان خود شده‌اند.

این روزها به یمن فراگیر شدن شبکه‌های اجتماعی این امکان فراهم آمده است که عقاید، اظهار نظرها، اطلاعات، شایعات، اخبار و دانش به‌سرعت در میان تعداد زیادی از افراد جامعه گسترش یابد. این فرآیند، از این باب که مردم می‌توانند در مورد تمام اخبار و رویدادهای جاری مطلع و آگاه باشند، بسیار خوشایند و مطلوب است؛ اما وقتی قضیه تأسف‌بار است که تکنولوژی برای اشاعه جهل و فریب مردم استفاده شود!

اولین نکته در مورد ادعاهای مضحک آقای روازاده این است که صورت‌مسئله فرمایشات ایشان از بنیان زیر سؤال است. چراکه حیوانات دندانشان خراب می‌شود! اگر علاقه‌مند به کله‌پاچه باشید یا اینکه سگ و گربه در خانه نگه‌داشته باشید می‌دانید که حیوانات دندان‌های خراب دارند. از قضا در دامپزشکی شاخه‌ای هم برای دندان‌پزشکی حیوانات وجود دارد و دندان‌های خراب حیوانات توسط دامپزشکان درمان می‌شود.

حتی انوری شاعر قرن ششم در بیتی می‌گوید: «شیر با بأس تو بی‌چنگالست/ گرگ با عدل تو بی‌دندانست» که نشان می‌دهد برخلاف تصور روازاده حتی گرگ‌ها هم گرفتار بی‌دندانی می‌شوند! چه بماند آدمی‌زادی که بعضی از انواع آن در فریب هم‌نوع و رحم نکردن به هم‌گنان، از روباه و گرگ هم چه‌بسا بدتر است!

در مرتبه بعد به این نکته می‌رسیم که بالفرض چون احشام علف می‌خورند و به نوتلا و پاستیل دسترسی ندارند دندانشان سالم می‌ماند! ربط این قضیه به مسواک چیست؟ درست مثل این است که بگوییم آمار تصادفات جاده‌ای منجر به مرگ در گاوها خیلی کمتر از آدم‌های راننده است. پس گاوها شعور ترافیکی بهتری دارند و از راننده‌ها محتاط‌تر هستند! یا اینکه بگوییم آمار سرطان در مرغ‌ها خیلی کمتر از انسان‌هاست چون به‌جای جوجه‌کباب، ارزن می‌خورند! ربط بعضی چیزها به بعضی چیزها، مصداق ربط دادن گوزن و شقایق است که البته فلوشیپ استاد روازاده اتفاقاً در این حیطه تخصصی است.

اما در مورد مسواک البته در روایات، تاریخ مکتوب و داستان‌ها، مدارک چنان غیرقابل‌ انکار است که به نظر این بار استاد به کاهدان زده است. اگر وزارت بهداشت بعد از هر سخنرانی از ایشان تست دوپینگ می‌گرفت احتمال این وجود داشت که با محرومیت دائمی از تمام میادین علمی- پزشکی کشور چه‌بسا به گوشه‌ای جهت تذهیب نفس و تطهیر خون تبعید شوند تا بتوانند بیشتر در گفتار خود تفکر کنند.

«از تطهیر و تأدیب، پنج‌ در تن و پنج‌ در سر، اما آن پنج که در سرست: آب در دهن کردن و در بینی کردن و مسواک کردن و شارب گرفتن و موی سر بدو شاخ کردن» (رشیدالدین میبدی – کشف الاسرار و عده الابرار)

در داستان حضرت موسی هم در کشف‌الاسرار میبدی، بعد از اینکه موسی سی روز روزه می‌گیرد دهانش بد بو می‌شود و به مدد مسواک است که دهانش مجدداً چون مشک خوشبو می‌شود.

از پیامبر اکرم هم در روایتی نقل‌شده است که اگر برای مردم دشوار نبود در هر نماز، مسواک زدن را واجب می‌کردم. در تاریخ و ادبیات ما مسواک حتی نشانه زهد و تقوا هم هست. مؤمنین و متقین هستند که با خود همیشه مسواک حمل می‌کنند؛ طوری که مسواک را در رده تسبیح و دستار آورده شده است:
چون اهل زهد شاخچه بندی نمی‌کنیم/ ترک عصا و شانه و مسواک کرده‌ایم (صائب تبریزی)

در تاریخ ادبیات ما هم‌بارها به اهمیت مسواک زدن تأکید شده است. برای مثال صائب تبریزی شاعر قرن یازدهم هجری واعظان (روحانیان) را افرادی می‌داند که فراوان از مسواک استفاده می‌کنند:
واعظ ز خبث خلق دهن را نکرده پاک/ دندان خود سفید به مسواک می‌کند

بیدل دهلوی شاعر قرن یازدهم هجری هم مسواک را لازمه زهد و پارسایی می‌داند:
صد وضو تازه کرد و باز شکست/ صوفی افکند بر زمین مسواک

بیدل دهلوی البته به طنز مزیتی را برای بی‌دندانی‌اش ذکر می‌کند و آن این است که از مسواک زدن بی‌نیازش می‌کند!
ز بی‌دندانی ایام پیری نعمتم این بس/ که فارغ دارد از فکر و خیال رنج مسواکم

برای اینکه ادعاهای افرادی از قبیله آقای روازاده را رد کرد، نیاز به دلایل متقن استدلال است. به‌طور کلی صرف ادعای یک قضیه همیشه ساده‌تر از اثبات یا رد آن قضیه است. در کتاب دروغ اراده آزاد سام هریس نکته جالبی را اشاره می‌کند. وقتی دروغی در مقیاس وسیع به‌صورت شایعه همه‌جا پراکنده می‌شود، در ادامه هرقدر که شواهد در مورد دروغ بودن آن قضیه منتشر شوند، این شواهد نسبت به‌دروغ قبلی ضریب نفوذ و تأثیر کمتری دارند. در واقع طیف علاقه‌مندان شایعات دروغ هم به تردیدها، تشکیک‌ها و تکذیبیه‌های متعاقب یک دروغ کمترین اهمیت را می‌دهند. رسانه‌ها هم به دروغ‌ها یا قلب واقعیت‌های جنجالی بیشتر از حقایق مأیوس‌کننده و یکنواخت علاقه دارند!

بنابراین تأثیرات منفی ادعاهای افرادی مثل روازاده در جامعه بسیار منفی‌تر از چیزی‌است که ما تصور می‌کنیم. روازاده را به شوخی ممکن است در جامعه پزشکی جدی نگیریم و اصلاً داخل پزشک به‌حساب نیاوریم، ولی در عصر گذر رسانه‌ای امروز، هر آدمی به‌شرط امکان جلب‌توجه دارای قدرت رسانه‌ای است؛ و چنانچه به دلایل کوته‌نگرانه احتمالی، از سوی برخی ارگان‌ها حمایت می‌شده یا کماکان می‌شود و تریبون در اختیارش قرار می‌گیرد، حساسیت جامعه پزشکی باید دوچندان باشد چراکه جامعه پزشکی مسئولیت اخلاقی در برابر سلامت مردم دارد. پیشگیری از بیماری‌ها کم‌هزینه‌تر و قطعی‌تر از درمان بیماری‌هاست. کسی که به جنگ پیشگیری رفته است، تیشه به ریشه سلامت مردم زده است و در آینده صدمات جانی و مالی تأثیرات این فرد بسیار بسیار هنگفت خواهد بود!

جامعهٔ پزشکی وظیفه اخلاقی دارد که در برابر ادعاهای این فرد به قانون متوسل شود. نگارنده دانش حقوقی ندارد و نمی‌داند ماده‌قانونی که می‌تواند به جلوگیری از اثر تخریبی روازاده‌ها بر جان و مال مردم به کار رود کدام است؛ اما همان قانونی که می‌تواند مانع از این شود که شما در منابع آب آشامیدنی شهرها سم بریزید، یا شیر و لبنیات آلوده به دست مردم بدهید یا ماشین با ترمز خراب و ایمنی پایین تولید کنید، می‌تواند برای این مورد هم به کار رود. چراکه روازاده دشمن جامعه سالم و سلامتی است!

البته ایشان به‌عنوان یک شهروند حق دفاع از خود رادارند و چه‌بسا چترحمایتی و پوشش رسانه‌ای قوی هم امکان دفاع و هم حمله را برای ایشان فراهم کرده است. ازقضا منتظر این هستیم که آقای روا زاده این بار ادعا کند که منظورش از مسواک مسواک‌های مدرن است و نه مسواک زمان صدر اسلام! البته بشر در طول این هزار و اندی سال در مسیر پیشرفت بوده است و فهمیده است که مسواک‌های امروزی که حتی الآن تا هوشمند شدن هم پیش رفته‌اند و قادرند عادات مسواک زدن، نیرو و میزان مؤثر بودن را برای ما تحلیل کنند، از مسواک‌های قدیمی و صدالبته از مسواک نزدن برای سلامت و بهداشت دهان بهترند! ایشان چون به روش غیرعلمی، بدون استناد و سفسطه بحث می‌کنند هر حرفی را می‌توانند به زبان بیاورند و نیازی به روش بحث علمی ندارند؛ بنابراین مناظره و تریبون دادن به ایشان بی‌معنی است و بیشتر تبلیغ جهل و خرافه خواهد بود؛ اما کسانی که احساس مسئولیت اخلاقی در برابر سلامت مردم دارند بنا بر قسمی که خورده‌اند، با استناد به اصل اینکه نباید زیانی متوجه جان و سلامت مردم باشد باید وارد عرصه شوند و جلوی جهل، گمراهی و بیماری بایستند.

 

منبع:دندانه