نبود ساختار منسجم، مانع از تحقق اهداف شورای سلامت دهان شد

 

دکتر رضا مسائلی
عضو شورای سلامت دهان

مهم‌ترین ضعف حوزه سلامت دهان در سال‌های گذشته را می‌توان نبود سازمان و ساختار نظام‌مندی دانست که قادر باشد مسائل مختلف اعم از پیش‌گیری، درمان و مباحث مربوط به بیمه‌ها و تأمین اعتبارات را با استفاده از ظرفیت‌های فراوان موجود در بخش خصوصی، سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی کند و این عامل سبب شده است که از پتانسیل‌های بسیار زیاد و استثنایی که در کشور وجود دارند و می‌توانند این هدف را محقق سازند، استفاده مناسب صورت نگیرد.
با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، شورای سلامت دهان معرفی شد و برخی از خبرگان حوزه دندان‌پزشکی به عنوان اعضای آن منصوب شدند. این شورا به صورت بالقوه دارای ظرفیت‌های خوبی بود و انتظار می‌رفت با توجه به نظرات مثبتی که وزیر بهداشت نسبت به آن داشتند، بتواند معضلات و مشکلات سلامت دهان و دندان اقشار مختلف جامعه را به خوبی آسیب‌شناسی و راه‌حل آن‌ها را به ایشان پیشنهاد کند، اما ما در کشور با ساختار بروکراتیکی مواجه هستیم که باعث می‌شود تصمیم‌گیری‌ها مخصوصاً در بخش دولتی کند شود و توقعات و نیازهای سلامت جامعه را برنتابد.
نکته دیگر این است که قانون مدیریت خدمات کشوری، در دولت نهم و زمانی به تصویب مجلس رسید که درگیری‌های زیادی بین مجلس و دولت وجود داشت. این قانون ساختار وزارتخانه‌ها را دارای ۵ معاونت دیده است و دست آن‌ها را برای اینکه ساختار مبتنی بر نیاز خودشان را طراحی کنند بسته است. به اعتقاد من متأسفانه کارشناسی لازم در زمینه این قانون صورت نگرفت و در نهایت سبب شد به رغم نیازی که وزیر بهداشت و شورای سلامت دهان برای متمرکز کردن مسائل مبتلا به حوزه سلامت دهان، احساس می‌کردند، سازمان مستقلی به این منظور شکل نگیرد.
بنابراین اگرچه در این دولت اداره بهداشت دهان و دندان در معاونت بهداشتی و اداره امور درمان دندان‌پزشکی در معاونت درمان وزارت بهداشت تشکیل شد، اما عدم وجود یک ساختار کلان و منسجم، مهم‌ترین دلیل عدم تحقق انتظاراتی بود که از شورای سلامت دهان وجود داشت و سبب شد با تمام فعالیت‌هایی که انجام شد، نتوانیم از همه ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود استفاده کنیم.

عدم پشتیبانی بیمه‌ها، مانعی برای استفاده از ظرفیت بخش خصوصی
یکی از ظرفیت‌های مهم موجود در حوزه دندان‌پزشکی، مطب‌های بخش خصوصی هستند، چرا که بیش از ۹۵ درصد خدمات دهان و دندان، توسط بخش خصوصی ارائه می‌شود و استفاده از این ظرفیت، در صورتی مقدور بود که می‌توانستیم با کمک بیمه‌ها، آن‌ها را فراخوان و به کارگیری کنیم، اما علی‌رغم اینکه دولت در زمینه ارائه خدمات سلامت دهان و دندان هم مصوباتی را برای بیمه‌ها تکلیف کرد، عدم پشتیبانی آن‌ها و نبود وحدت رویه در حوزه سلامت، بین وزارت بهداشت و بیمه‌ها، سبب شد با وجود کارشناسی‌های خوبی که در شورای سلامت دهان شده بود، نتوانیم از ظرفیت بخش خصوصی، چه در پیشگیری و چه در درمان استفاده کنیم.
به اعتقاد من یکی از مهم‌ترین اصول برای حل شدن مشکلات دهان و دندان، به وجود آمدن عزم سیاسی در سطوح عالی مدیریتی کشور است. البته چنانچه در حافظه خود دارم، وزیر بهداشت و رئیس‌جمهور دولت فعلی، چند بار بر اهمیت سلامت دهان و دندان تأکید کردند و این در حالی است که این موضوع در دولت‌های قبل، محلی از توجه نداشت، اما معتقد هستم پیش از ایجاد سازمان و ساختار، به وجود آمدن عزم سیاسی در مسئولین کشور اعم از دولت و مجلس برای حل مسائل مربوط به این حوزه ضروری است.
متأسفانه به دلیل مشکلاتی که در کشور وجود دارد، سلامت دهان و دندان به اشتباه در درجه چندم اهمیت طبقه‌بندی شده است که قطعاً این نگاه علمی و درست نیست. چرا که بر همه‌کس مبرهن است که این موضوع در امید به زندگی و شاخص‌های مربوط به کیفیت سلامت قابل چشم‌پوشی نیست و از سوی دیگر، وضعیت سلامت دهان و دهان مردم کشور ما هم، درخور شان آن‌ها نیست.
بنابراین اعتقاد من بر این است که موضوعی که باید جزو برنامه دولت‌های آینده قرار بگیرد و مردم و دندان‌پزشکان و اقشار مختلف آن را می‌بایست تبدیل به مطالبه و خواست عمومی کنند، سلامت دهان و دندان مردم است. چرا که شاخص آن با مطلوب فاصله قابل توجهی دارد. شاید این انتقاد به شورا وارد باشد که نتوانسته است به هر دلیلی، از این ظرفیت و نگاهی که وزیر بهداشت به حوزه دندان‌پزشکی داشتند، به نحو مطلوب استفاده کند.
در دوره وزرای گذشته، حتی ساختار سازمانی اداره سلامت دهان و دندان منحل و با ادارات غیرمرتبط دیگر ادغام شد، اما سلامت دهان و دندان یکی از مطالبات مهم وزیر فعلی است و به عنوان کسی که در ادوار مختلف در وزارت بهداشت مسئولیت داشته است، باید بگویم که اگرچه عملکرد وزارت بهداشت در حوزه دهان و دندان با مطلوب فاصله زیادی دارد، اما نباید از حق بگذریم که چه درزمینهٔ اختصاص اعتبارات و چه درزمینهٔ حمایت‌هایی که از آن صورت گرفت با دولت‌های گذشته قابل مقایسه نیست، اگرچه این را هم باید گفت که با مطلوب فاصله بسیار زیادی داریم. علیرغم اینکه ظرفیت‌های بسیار زیادی بلااستفاده مانده‌اند.

منبع:دندانه