نقدی بر عملکرد سازمانهای نظارتی بر عناوین دندانپزشکان کشور
بذل و بخشش بیحساب نام و عنوان
فلوشیپ، سرتیفیکیت یا عضویت انجمن علمی؛ درجات آکادمیک و علمی یا عناوین اعطایی جهت رقابت شغلی
اینکه راهنمای مراجعه بیماران به پزشکان، تابلوهای سر در مطبهای آنهاست امری مرسوم است اما اینکه اخیرا عناوین جدیدی به تابلوها، تبلیغات و کارت ویزیت دندانپزشکان اضافه شده اتفاق جدید و ناشناختهای است که نه تنها در جهت کمک به بیماران نمیباشد بلکه موجبات سردرگمی بیش از پیش آنان را فراهم آورده است.
اما جریان از چه قرار است؟ قبل از اینکه وارد بحث در این وادی شویم بار دیگر مروری میکنیم بر تعاریف چند واژه.
فلوشیپ چیست؟
طبق مصوبه بیست و یکمین نشست شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تاریخ ششم خرداد سال ۱۳۸۳ «دورههای فلوشیپ به دورههای آموزشی برای کسب مهارت ویژه در بخشی از یک تخصص اطلاق میشود که طی آن متخصصان رشتههای مختلف درحوزه یک گرایش ویژه از رشته تخصصی خود مهارتهای علمی و دانش نظری لازم را کسب میکنند. دارندگان مدرک دانشنامه تخصصی میتوانند پس از پذیرش در آزمون در بخشهای مورد تایید دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی کشور دوره نظری و عملی مورد نظر را طی و به کسب مدرک دوره مهارت ویژه یا تکمیلی تخصصی نائل شوند.»
همچنین در این آیین نامه، از شرایط پذیرش در این دورهها در دو بند مهم آن چنین عنوان شده:
۳-۱- قبولی درامتحان ورودی که توسط دانشکده محل آموزش انجام خواهد شد.
۳-۴- ارائه مدرک دانشنامه تخصصی و گواهی قبولی درامتحان دانشنامه تخصصی
مثالهای رشتههای فلوشیپ شامل: «جراحی – ایمپلنت» که ورود با دانشنامه تخصصی جراحی فک و صورت و یا پریودونتولوژی، «پروتز – ایمپلنت» که ورود با دانشنامه تخصصی پروتزهای دندانی، «ناهنجاریهای فکی و صورتی» که با دانشنامه تخصصی ارتودونسی و چندین رشته دیگر میباشند. بنابراین درج عنوان فلوشیپ در یک رشته تخصصی توسط دندانپزشک عمومی و یا توسط دندانپزشک متخصص در رشتهای که فلوشیپ مربوطه برای آن رشته تخصصی تعریف نشده است، فاقد وجاهت قانونی و تخلف محسوب شده، از طریق سازمانهای نظارتی قابل پیگیری است.
از طرفی اعطای مدرک فلوشیپ با شرایط فوق الذکر فقط از طریق دانشکدههای دندانپزشکی که صلاحیت آنان توسط شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی وزارت بهداشت تایید شده است عملی است. اینکه شرکتهای وارد کننده مواد و تجهیزات دندانپزشکی و موسسات خصوصی آموزشی وابسته به آنان تحت عنوان نمایندگان دانشگاههای معتبر دنیا مدعی اعطای درجه فلوشیپ به دندانپزشکان هستند غیرقانونی و فاقد اعتبار است. این تخلف مستقیما با ضعف دستگاههای نظارتی و وجود لابیهای قدرتمند این شرکتها در دستگاههای نظارتی و نفوذ آنان در بین بعضی از استادان شناخته شده دانشگاهها مرتبط میباشد.
سرتیفیکیت چیست؟
طبق آیین نامه مکتوب اداره کل تجهیزات پزشکی، هر شرکت تجاری فقط حق دارد صرفاً کالای خود را برای معرفی آموزش دهد و در ازای آن گواهینامه (سرتیفیکیت) به مشتریان خود ارائه دهد. بدیهی است «این گواهینامهها به هیچ عنوان جایگزین آموزشهای آکادمیک و تخصصی نمیباشند و دارای ارزش و جایگاه علمی نیستند.»
و در نهایت عضو انجمن علمی به چه معناست؟ عضویت در انجمن علمی هر رشته با توجه به فارغ التحصیل بودن در آن رشته در شرایطی بسیار ساده و تنها با پرداخت حق عضویت سالانه محقق میگردد. این امر نه تنها در رابطه با انجمنهای علمی داخل کشور بلکه در ارتباط با انجمنهای علمی کشورهای معتبر دیگر نیز با همین روش به سادگی امکانپذیر است. بنابراین عضویت در هر انجمن علمی و تخصصی نمیتواند بیانگر مهارت یا توانایی خاصی باشد.
شکی وجود ندارد که درج این سرتیفیکیتها و عضویتهای انجمنهای علمی، و در تخلفی بالاتر، درج عنوان فلوشیپ برای دندانپزشک غیر متخصصی که دوره فلوشیپ را طبق کوریکولوم آموزشی وزارتخانه نگذرانده است در تابلوی دندانپزشکان، کارت ویزیت و یا تبلیغات آنان کاملا غیرقانونی و در جهت گمراه کردن بیماران میباشد، ولی اینکه چرا عزمی بر نظارت و جلوگیری از این امر مهم وجود ندارد سوالی است که متولیان نظارت بر درمان باید پاسخگوی آن باشند.
مطمئنا آسیبشناسی چنین رفتاری ریشه در عدم توجه به اخلاق پزشکی و بیاهمیت شدن قداست طبابت در مقابله با کسب درآمد و رقابت در بازار کار به هر قیمت دارد. از طرفی نیز نقش موثر بعضی از استادان دندانپزشکی در این پدیده غلط، مهر تایید بر آن زده است. استاد و گاهی پیشکسوتی که در جایگاه معلم بر یادگیری آکادمیک علم و دانش به دانشجویان این رشته تاکید دارد، چگونه است که به عنوان نماینده علمی یک شرکت وارد کننده تجهیزات، تنها با در نظر گرفتن جنبههای مالی، در اعطای گواهینامه آن شرکت مشارکت مینماید؟ قطعا چنین فردی مرتکب جرمی سنگینتر از دندانپزشک دریافت کننده این گواهینامهها شده است. در مجموع رهآورد این پدیده چیزی جز بیاعتمادی بیماران و بیارزش شدن عناوین علمی و آکادمیک دندانپزشکان نخواهد بود. مشکلی که دودش در بلند مدت به چشم کل مجموعه دندانپزشکی ایران خواهد رفت.
چندیست که زمزمههای تفویض اختیارات نظارت بر موسسات درمانی، از نظارت بر درمان دانشگاهها به سازمان نظامپزشکی به گوش میرسد. شاید این اتفاق خجسته زمینهای باشد جهت دخالت و مشارکت انجمنهای تخصصی دندانپزشکی در زمینه پایان بخشیدن به این هرج و مرج تا شاید جایگاه علمی گروه دندانپزشکی چه در میان سایر گروههای پزشکی و چه در میان بیماران بیش از این تنزل نیابد.
منبع:دندانه