همه چیز درباره ترک گوشه لب‌

 

مبادا که ترک بردارد گوشه لب‌های شما

میزگرد زیبایی درباره ترک‌ گوشه‌لب خانم طوبی با حضور:
دکترمسعود نصیری کاشانی و دکترغلامحسین غفارپور متخصصان پوست
دکتر خدیجه رحمانی‌کار‌شناس ارشد تغذیه دکتر محمدرضا مهاجری تهرانی فوق تخصص غدد و متابولیسم
دکتر امیرعلی سهراب‌پور متخصص بیماری‌های داخلی
دکتر آرش منصوریان متخصص بیماری‌های دهان

سمیه مقصودعلی/ هفته‌نامه سلامت

با افزایش سن، معمولا مشکلاتی خود را بیشتر نشان می‌دهند، مشکلاتی که شاید الزاما ربطی به سالمندی نداشته باشند و با یک بررسی ساده قابل درمان و رفع باشند. میزگرد این هفته ما در مورد خانمی ۶۰ ساله است که طی نامه‌ای، مشکل خود را با «سلامت» در میان گذاشته‌اند و راهنمایی‌ ‌خواسته‌اند. بخشی از این نامه و نظر‌ کار‌شناسان را بخوانید.

بـخـشی از نـامـه خـانـم طـوبـی
با سلام و تقدیر و تشکر از دست‌اندر‌کاران هفته‌نامه «سلامت»، اینجانب طوبی. ‌میم. ۶۰ ساله هستم. سال‌هاست به مرض قند و بیماری قلبی دچارم به طوری که دچار خشکی شدید پوست، ترک پا و مشکلات بینایی شده‌ام. چند ماه است که به ناراحتی‌هایم، ترک گوشه‌لب هم اضافه شده است… به توصیه پسر‌هایم که تحصیل کرده‌اند، آن را مرطوب نگه داشتم و از کرم زینک استفاده کردم که موثر بود، اما به محض قطع مصرف کرم، دوباره ترک‌ها ظاهر می‌شوند… لطفا از ‌کار‌شناسان سوال کنید این موضوع ارتباطی به نوسانات قند خونم دارد؟ برای بهبود کامل چه باید بکنم؟…

نگاه متخصص پوست
درمان اصلی شما اصلاح وضعیت دندان هاست
دکترغلامحسین غفارپور/ مدیر گروه پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم؟ پزشکی تهران
ترک‌خوردن گوشه‌لب و لیچ‌افتادن و پوسته‌پوسته‌شدن لب‌ها، در افراد مسن‌ شایع است. دلیل آن هم نامناسب‌بودن وضعیت دندان‌هاست. گاهی دندان مصنوعی روی لثه فشار می‌آورد و باعث لاغرشدن لثه و تغییر شکل فک می‌شود. در افراد مسن، معمولا دهان خشک‌تر است یا آب‌دهان از گوشه‌های لب سرازیر می‌شود و گوشه‌لب‌ها با لب بالا و پایین و… ساییده می‌شوند که زمینه‌ساز رشد قارچ کاندیدا در این ناحیه است و باعث بروز شیار در گوشه و روی لب می‌شود. برای درمان باید روزی ۵-۴ دفعه از کرم‌ «کتوکونازول» و «کلوتریمازول» استفاده کرد. پماد هیدروکورتیزون چشمی را نیز می‌توان روزی ۳-۲ مرتبه برای کاهش التهاب به کرم‌ کلوتریمازول یا کتوکونازول اضافه کرد، اما این درمان‌ها موقتی هستند. درمان اصلی، اصلاح وضعیت دندان‌هاست تا این مشکل دوباره عود نکند. وقتی وضعیت دندان‌ها اصلاح شود و لب‌ها به شکل اولیه برگردند، بیماری قارچی و التهاب گوشه‌لب ایجاد نخواهدشد.

نگاه فوق تخصص غدد و متابولیسم
دیابت ربطی به ترک‌لب ندارد
دکتر محمدرضا مهاجری تهرانی/ دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران
ترک گوشه‌لب یا به دلیل کمبود ویتامین‌ها یا به دلیل بیماری‌های قارچی ایجاد می‌شود و ربطی به دیابت ندارد. بیماران دیابتی مستعد خشکی پوست و به‌خصوص خشکی پوست پا‌ها و ترک‌خوردگی پوست آن هستند که دلیل آن، کاهش ترشح عرق پا به دلیل درگیری اعصاب احشایی است. در افراد دچار خشکی پوست، تعریق باعث خشکی و ترک خوردگی می‌شود. دیابت تعریق را افزایش می‌دهد اما اگر عصب اتونوم در این بیماران درگیر باشد، تعریق و خشکی پوست پا رخ می‌دهد. برخلاف ترک پا، ترک گوشه‌لب‌ به دیابت و نوسانات قندخون ربطی ندارد.

نگاه متخصص پوست
پرسشی از دکتر مسعود نصیری کاشانی درباره سوژه «میزگرد زیبایی»
تـرک گـوشـه لـب نـشـانـه چـیـسـت؟

سلامت: دلیل اصلی ایجاد ترک گوشه‌لب این خانم چیست؟
بد بسته‌شدن دهان می‌تواند دلیل اصلی بروز ترک در یک طرف گوشه‌لب باشد. البته در موارد دوطرفه نیز غیر از تغذیه‌ بد، این عامل می‌تواند علت ترک باشد. اختلال در جذب ویتامین‌های گروه B یا مصرف منابع آن نیز باعث ترک گوشه‌لب می‌شود. وقتی مطمئن می‌شویم بیمار کاملا طبیعی است و از نظر تغذیه‌ای مشکلی ندارد، مساله بد بسته‌شدن دهان مطرح می‌شود.
این خانم نگفته‌اند دندان مصنوعی دارند یا نه، ولی اگر شخصی از دندان مصنوعی استفاده کند یا بین دندان‌هایش کاملا کیپ نشود، در دو طرف گوشه‌لبش آب جمع می‌شود و زمینه را برای رشد قارچ‌ها، مخصوصا کاندیدا، فراهم می‌کند و شقاق گوشه‌لب بیشتر خواهدشد.

سلامت: آیا استفاده از پماد زینک واقعا مفید است؟
اینکه زخم این خانم به اکسید دوزنگ خوب جواب داده، به این دلیل است که این پماد علاوه بر نقش محافظتی، در ترمیم زخم‌ها هم موثر است و آثار ضدقارچ دارد بنابراین باعث اختلال در ادامه رشد قارچ‌ها و بهبود نسبی در این ناحیه می‌شود ولی درمان اصولی‌ای نیست.

سلامت: این خانم برای بهبود کامل چه کاری باید انجام دهند؟ با دندان‌پزشک مشورت کنند تا در صورتی که دندان‌ها مشکل‌ساز هستند و مانع خوب بسته‌شدن دهان می‌شوند، آن را اصلاح کنند. اگر دندان مصنوعی دارند، شاید لازم باشد برای تعویض آن‌ها اقدام کنند.

سلامت: آیا مشکل ایشان به دلیل بالا‌بودن سن یا بیماری دیابتشان نیست؟
در این سن و در بیماران مبتلا به دیابت، پوست معمولا خشک‌تر می‌شود البته گوشه‌های لب، معمولا خشک نیستند و با آب‌دهان مرتب تماس دارند. با این حال، خشکی همیشه عامل ایجاد ترک و شقاق است. دهان ایشان خشک است، ممکن است ترک گوشه‌لب‌هایشان هم به دلیل همین خشکی باشد که در این شرایط نیز اکسیددوزنگ به دلیل چربی‌ای که دارد می‌تواند مشکل را حل کند.

سلامت: غیر از خشکی و ترک کنار لب، خانم‌ها اغلب دچار خشکی لب هم می‌شوند و برای درمان از رژلب استفاده می‌کنند. این کار درست است؟
خشکی لب، بیشتر روی لب تحتانی دیده می‌شود چون در معرض نور خورشید است. رژلب‌ها، حاوی ماده‌ای به نام اوازین هستند که خود خشک‌کننده است. البته رژلب‌ها به دلیل چربی‌ای که دارند، تا حدی لب را چرب می‌کنند اما استفاده از آن‌ها در طول روز به دلیل تاثیری که نور خورشید بر لب می‌گذارد و به دلیل وجود احتمالی اوازین، باعث خشکی بیشتر می‌شود.

سلامت: پس بهترین راه‌حل برای درمان یا پیشگیری چیست؟
بهتر است لب‌های خشک‌شان‌را در برابر آفتاب محافظت کنند.: برای این خانم توصیه‌های بهداشتی دیگری دارید؟
هر روز حمام نروند و اگر عادت به حمام روزانه دارند، از شوینده‌ای مثل شامپو یا صابون استفاده نکنند. صابونشان با pH۵ و شامپوهای بدنشان حاوی کرم باشد. حمام داغ و طولانی نداشته باشند و حتما بعد از استحمام از لوسیون‌های بدن استفاده کنند. گاهی حتی یکبار مصرف لوسیون‌ها کافی نیست و لازم است چند ساعت بعد از حمام دوباره استفاده شوند. این موضوع در افراد مسن به‌خصوص در فصل‌هایی که هوا خشک‌تر است، مثل پاییز و زمستان ضروری است. اگر از وان استفاده می‌کنند، می‌توانند در آب مقداری نشاسته بریزند تا پوست بدنشان را نرم کند.

نگاه کار‌شناس ارشد تغذیه
علل تغذیه‌ای ترک گوشه‌لب
خدیجه رحمانی، عضو هیات علمی انستیتو تحقیقات تغذیه کشور
ترک گوشه‌لب می‌تواند به علت سوءتغذیه ایجاد شود. البته یکی از عواملی که باعث می‌شود به ارتباط بین ترک گوشه‌لب و سوءتغذیه شک کنیم، دوطرفه‌بودن آن است.
این خانم نگفته‌اند ترک‌لبشان یک طرفه است یا دوطرفه ولی اگر ترک دوطرفه باشد، کمبود ویتامین‌های گروه B و به‌خصوص ۲ B در بروز آن تاثیر دارد. مهم‌ترین منابع غذایی حاوی ویتامین ۲ B، شیر و لبنیات هستند به شرطی که شیر حرارت و نور زیادی ندیده باشد. زیرا ویتامین ۲ B بسیار ناپایدار است و در برابر حرارت و نور از بین می‌رود. علت شیارهایی روی لب به خصوص روی لب پایین، کمبود ویتامین‌های گروه B است. البته بروز ترک لب و ترک گوشه‌لب علت‌های دیگری هم دارد و به همین دلیل باید بیمار ارزیابی شود. اگر این خانم دچار ترک یک طرف گوشه‌لب هستند و به اندازه کافی از منابع ویتامین ۲ B مصرف می‌کنند به ایشان اطمینان می‌دهم مشکلشان هیچ ربطی به تغذیه ندارد.

نگاه متخصص بیماری‌های داخلی
بیماری‌هایتان را به پیری نسبت ندهید
دکترامیرعلی سهراب پور/ استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران
با گذر زمان، بسیاری از جوامع دنیا سالمند‌تر می‌شوند. این اتفاق در جامعه ما هنوز نیفتاده، اما پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که در سال‌های آینده، با بهتر شدن وضعیت زندگی و پیشرفت بهداشت، امید به زندگی افزایش یابد و جامعه‌ای مسن‌تر داشته باشیم. با افزایش سن، اتفاق‌هایی در بدن رخ می‌دهد که از نظر فیزیولوژیک قابل پیش‌بینی است؛ مثلا مو‌ها سفید و پوست پرچین و چروک می‌شود، سلول‌های کلیوی کاهش می‌یابند و عضلات تحلیل می‌روند، این‌ها همه «پدیده‌های پیری» هستند. گاهی پدیده‌های پیری، با انواعی از بیماری‌های قابل پیشگیری یا درمان، اشتباه گرفته می‌شوند، مثلا اگر برخی دردهای عضلانی-اسکلتی یا برخی آرتروز‌ها یا مشکلات ناشی از کمبود برخی ویتامین‌ها به‌خصوص ویتامین D که در سن بالا شایع است، بررسی شوند، قابل درمان هستند و می‌توان با حل آن‌ها تا حدی کیفیت زندگی فرد سالمند را بهبود بخشید. مثال دیگر ضعف، خستگی و کم‌توانی افراد مسن است که بسیاری آن را به پدیده پیری نسبت می‌دهند اما گاهی این حالت‌ها به نارسایی قلب ربط دارد که اگر شدید نباشد، با مصرف برخی دارو‌ها درمان می‌شود و به این ترتیب انرژی فرد افزایش می‌یابد و می‌تواند به زندگی طبیعی باز‌گردد. از برخی کم‌خونی‌های ناشی از کمبود ویتامین ۱۲B نیز اگر در درازمدت غفلت شود، ‌ باعث کاهش توان جسمی و ایجاد اختلال در کارکرد اعصاب مرکزی فرد و بروز فراموشی، اختلال تعادل و… خواهد شد. این مشکلات نیز گرچه به پیری نسبت داده می‌شوند، اما درواقع بیماری‌هایی علاج‌پذیر هستند.

تزریق برخی واکسن‌ها به‌خصوص آنفلوانزا در بسیاری از جوامع به افراد بالای ۶۵ سال توصیه می‌شود. این واکسن‌ها می‌توانند در سنین بالا از بروز بسیاری عفونت‌ها که افراد سالمند را درگیر می‌کنند و حتی می‌توانند از علل مرگ‌ومیر باشند، پیشگیری کنند. هدف از بیان این مثال‌ها این بود که بگوییم گرچه با بالا رفتن سن شناسنامه‌ای تغییرات فیزیولوژیک در بدن ایجاد و فرد دچار پیری می‌شود، اما حساب آن از بیماری‌های قابل‌پیشگیری و درمان جداست؛ بیماری‌هایی که در لابه‌لای پدیده پیری از نظر دور می‌مانند و فرد را دچار مشکل می‌کنند.

برخلاف تصور بسیاری افراد، مشکل این خانم و شقاق گوشه لب ربطی به سالمندی ندارد و علل مختلفی از جمله جاری شدن بزاق از کنار لب و قارچی‌شدن منطقه باعث بروز آن است. گاهی در سالمندان، مخاط بینی دچار مشکل می‌شود و سالمند با دهان باز در شب می‌خوابد. با اصلاح مشکلات بینی یا دهان و دندان یا بررسی احتمالی کمبود برخی ویتامین‌ها یا ریزمغذی‌ها به‌خصوص آهن و ویتامین B، می‌توان این مشکل را حل کرد.

نگاه دندان‌پزشک
دیابتی‌ها بهداشت دهان را جدی بگیرند
دکتر آرش منصوریان/ متخصص بیماری‌های دهان
دوران سالمندی از نظر سلامت دهان و دندان به ۳ دوره تقسیم می‌شود؛ دوره اول دوره آغاز تخریب و فساد دندان و بافت‌های اطراف یعنی لثه است. اگر در این دوره سالمند بهداشت دهانی صحیحی را رعایت کند، مسواک زدن را فراموش نکند و از دهانشویه‌های مختلف که بهترین آن آب‌نمک بسیار رقیق است، استفاده کند دوره بعدی را که با افزایش سن احتمال آسیب بافت‌های کناری و لثه و ریزش در دندان‌ها وجود دارد به تعویق می‌اندازد و می‌تواند مدت‌زمان بیشتری دندان در دهان داشته باشد. دوره دوم دوره ریزش دندان‌هاست. در این دوران برخی دندان‌ها هنوز در دهان هستند اما بسیاری از آن‌ها دچار ریزش شده‌اند. در این دوران سالمند ۲ کار مهم بر عهده دارد؛ یکی حفظ دندان‌های باقیمانده به کمک مسواک و دهانشویه‌ها و دوم جایگزین کردن دندان‌های از دست رفته به کمک دندان‌های متحرک، ثابت و ایمپلنت. جایگزین‌کردن امری ضروری است زیرا در غیر این صورت بافت داخلی دهان مدام در معرض ضربات غذا قرار می‌گیرد و دچار آسیب می‌شود. دوره سوم دوره بی‌دندانی است. در این دوران تنها نکته‌ای که سالمند باید رعایت کند حفظ مخاط نرم داخل دهان و لثه به کمک دهانشویه‌ها و جایگزین کردن پروتزهای دندانی یا ایمپلنت است. سالمندی که دندان مصنوعی دارد باید به چند نکته مهم توجه کند؛ اول اینکه بعد از مدتی فضای زیر دندان مصنوعی دچار سوزش می‌شود. این حالت نشانه تجمع قارچ در ناحیه است. وقتی سالمند احساس سوزش یا تغییر طعم در دهان کرد باید به سرعت به دندان‌پزشک مراجعه کند. هر ۴-۳ ماه یک بار نیز بهتر است پزشک دندان مصنوعی و بافت زیر آن را بررسی کند تا بتوان از هرگونه مشکل احتمالی پیشگیری کرد.

یکی از مسایلی که معمولا سالمندی که دندان مصنوعی دارد با آن برخورد می‌کند، خشکی دهان و کاهش ترشح بزاق است. بزاق از عواملی است که به بهداشت دهان کمک می‌کند و سبب چسباندن دندان مصنوعی به مخاط می‌شود. در صورتی که فرد سالمند چنین مساله‌ای دارد، بهتر است از جایگزین‌های بزاق که در داروخانه‌ها موجود است استفاده کند. استفاده از یک تا دو قطره روغن‌زیتون یا گلیسیرین همراه یک یا دو قطره آبلیمو روزی ۴-۳ مرتبه نیز می‌تواند مشکل را برطرف کند.

نمی‌دانم این خانم دندان مصنوعی دارند یا بدون دندان هستند، اما به هر حال در هر دو صورت چون ارتفاع دهان کم می‌شود، گوشه‌های لب روی هم می‌افتند و محیط مناسبی برای رویش و تغذیه قارچ کاندیدا به وجود می‌آید. بعد از مدتی این قارچ ضایعه‌های مختلفی از جمله التهاب گوشه لب ایجاد می‌کند. تنها راه درمانی این مساله مصرف ضدقارچ مناسب و اصلاح حالت دهان است. این خانم باید توجه داشته باشند دهانشان به دلیل بیماری دیابت، خشک می‌شود و احتمال پوسیدگی زودرس دندان‌ها وجود دارد. از سوی دیگر دیابت ترمیم زخم را به تاخیر می‌اندازد و می‌تواند برای بیمار آسیب‌رسان باشد. بیماران مبتلا به دیابت باید تمام مراقبت‌های ذکر شده را با دقت بیشتری انجام دهند و بهداشت دهان و دندان را جدی بگیرند.

منبع:دندانه