کوتاه و مختصر درباره گلاس یونومرها…
اکسیر دندانپزشکی ترمیمی
آنچه در این متن میآید بیان توضیحاتی ضروری درباره یکی از نجیبترین مواد دندانپزشکی، و سپس بیان نکاتی درباره کار کلینیکی با این ماده است: گلاس یونومر:
– گلاس یونومر بیشترین تنوع را از نظر کاربرد در بین مواد ترمیمی دارد تا آنجا که از آن به عنوان اکسیر دندانپزشکی ترمیمی یاد میکنند. منظور از گلاس، ذرات و ماتریس غیرکریستالینه و منظور از یونومر، یون کراس لینکد پلیمر (Ion cross linked polymer) است که به مفهوم پلیمره شدن به واسطه یونها میباشد.
– به طورکلی ترکیب سازنده این ماده عبارتست از: سیلیکا، آلومینا، آلومینیوم فلوراید، کلسیم فلوراید، سدیم فلوراید وآلومینیوم فسفات که این اجزا با مایع که اسید پلی آلکنوئیک است، همزده میشوند.
– گلاس یونومر شش تایپ مختلف دارد که از نام گذاری هریک از این تایپها میتوان به کاربردهای آن پی برد: luting، restorative، liner & bases، Fissure sealant، Orthodontic cementوcore build up
– تفاوت تایپهای مختلف گلاس یونومر با هم، مربوط به تفاوت در نسبت پودر به مایع و نیز تفاوت در سایز ذرات سازنده است. حداکثر سایز ذرات در انواع لوتینگ پانزده میکرون است ودر انواع رستوریتیو پنجاه میکرون. از همین جا میتوان فهمید که کاربرد انواع گلاس یونومر به جای هم میتواند روی نتیجه کار اثر منفی بگذارد.
– گلاس یونومر را میتوان به عنوان یک ترمیم دائمی ویا موقتی به کار برد. در حفراتی که تحت استرسهای فانکشنال قرار نمیگیرند، مثل حفرات کلاس سه و کلاس پنج و پوسیدگی سطح ریشه و بعضی از انواع حفرات کلاس یک، مثل پیت سطح لینگوال دندانهای قدامی بالا، این ماده را میتوان به عنوان ترمیم نهایی به کار برد. در بقیه حفرات، گلاس یونومر را باید یک ترمیم موقتی (interim) به حساب آورد.
– گلاس یونومری که به عنوان ترمیم نهایی وموقتی به کار میرود باید از نوع رستوریتیو باشد وحتما باید نسبت پودر به مایع پیشنهادی سازنده برای تهیه آن مورد توجه باشد. برای سمان کردن روکش و نیز پست درون کانال از تایپ لوتینگ گلاس یونومر استفاده کنید.
– گلاس یونومر طی یک واکنش سلف کیور، ست میشود وچنانچه رزین لایت کیوربه آن افزوده شود، گلاس حاصله به صورت دوال کیور در میآید. این نوع از گلاس یونومر با رزین تعدیل شده است و (RMGI) Resin Modified Glass Ionome یا هیبرید یونومر نامیده میشوند.
– بخش رزینی افزوده شده به گلاس یونومر، مانند کامپوزیتها، ممکن است لایت کیور ویا سلف کیور باشد. در بیشتر محصولات رایج، رزین افزوده شده از نوع لایت کیور است. انواعی هم وجود دارند که سلف کیور ولایت کیور را با هم دارند. به این ترتیب این نوع از مواد دارای سه مکانیسم کیورینگ هستند (سلف کیور رزین و لایت کیور رزین و اسید -قلیای گلاس یونومر) وبه اصطلاح tri-cure خوانده میشوند.
– همانطور که در کامپوزیتهای لایت کیور تابش نور باید به اندازه کافی باشد تا پلیمریزاسیون تکمیل شود؛ در رزین مدیفاید گلاسهایی که بخش رزینی آنها لایت کیوراست نیز این مساله حائز اهمیت است. در غیر این صورت ترمیم مستعد جذب رنگدانهها وسطح آن در معرض سایش زیاد خواهد بود.
– در انواع گلاس یونومر نیازی به آماده سازی و اچ کردن نسوج نیست. گلاس یونومر دارای خاصیت سلف اچ است. با این حال برخی سازندهها کاربرد جداگانه اچانت را، که اسید پلی آلکنوئیک است، برای این مواد، به خصوص انواع ترمیمی آنها وانواع RMGI توصیه میکنند. این اسید، در ترکیب مایع گلاس یونومر ویا به صورت جداگانه عرضه میشود. اعمال اسید، قدرت باند را در این ترمیمها بیشتر میکند. اگر از اچ جداگانه بهره میبرید، شستشوی اسید را فراموش نکنید.
– ترمیمهای گلاس یونومر باید حداقل ۲۴ ساعت بعد پرداخت شوند. ولی میتوان پرداخت انواع ترمیمهای گلاس یونومر دوال کیور (RMGI) را در همان جلسه ترمیم انجام داد. پرداخت باید به همراه آب و هوای خنک کننده در حجم بالا انجام شود.
– ترمیمهای گلاس یونومر باید حداقل ۲۴ ساعت، در برابر حل شدن در آب ورطوبت، محافظت شوند. میتوان این کار را با اعمال یک لایه باندینگ و کیور کردن آن و یا یک لایه وارنیش یا وازلین انجام داد. همچنین باید از بیمار خواست در این مدت ناحیه ترمیم را مسواک نکند. ترمیمهای RMGI نیازی به این اقدام ندارند.
– برای راحتی انتقال گلاس یونومر به حفرات ترمیمی کپسولهای گلاس یونومر عرضه شدهاند که همانند کپسولهای آمالگام درون آمالگاماتور هم میخورند وسپس به کمک تفنگهای مخصوص به حفره منتقل میشوند.
– انتقال گلاس یونومر به حفره دشوار است، اگر مجهز به کپسول گلاس و تفنگ مخصوص آن نیستید. برای انتقال انواع گلاس یونومر میتوان از آمالگام کریر استفاده کرد. حتما حواستان باشد که یک کریر جداگانه برای این کار کنار بگذارید که به آمالگام آلوده نباشد. همچنین برای فشردن گلاس یونومر به دیوارههای حفره، میتوان از گلوله پنبهای مرطوب با کمک پنس بهره برد. به علاوه رعایت نسبتهای پیشنهادی سازنده باعث حصول یک ترکیب مناسب میشود که انتقال وکار با آن کمترین دشواری ممکن را دارد.
– بطری حاوی پودر گلاس را باید قبل از استفاده، کمی تکان داد. این اقدام به منظور توزیع بهتر ذرات موجود صورت میگیرد. با این حال تکانهای شدید و وارونه کردن بطری نباید انجام شود.
– پودر یا مایع گلاس یونومر را نباید بجای پودر یا مایع گلاس یونومر تعدیل شده با رزین به کار برد.
– اگر گلاس یونومر هم خورده، نمای درخشنده سطحی خود را از دست داد دیگر از آن استفاده نکنید. این به معنای پایان زمان کارکرد ماده است.
– انواع گلاس یونومر مانند انواع کامپوزیت دارای رنگ بندیهای متفاوتی هستند که روی بسته بندی مربوط به آنها درج شده است. در صورت استفاده از گلاس در نواحیای که از نظر زیبایی حساس هستند، رنگ مناسب را انتخاب کنید.
منبع:دندانه