آیا عکسبرداری از دندانها در دوران بارداری خطرناک است؟
ملاحظات مراجعه به مراکز رادیولوژی فک و صورت برای مادران باردار در گفتگو با دکتر زهرا شکیبایی
خطرناک بودن درمانهای دندانپزشکی در دوران بارداری و عکسبرداری با اشعه ایکس از دندانها در این دوره، یکی از نگرانیهای شایع مادران است که از گذشته وجود داشته است، اما این ترس تا چه اندازه درست است؟ آیا خانمها باید قبل از مراجعه به دندانپزشکی و عکسبرداری از دندانهایشان، حتماً از باردار نبودن خود مطمئن شوند یا مادران باردار باید تا بعد از تولد فرزندشان درد دندانهایشان را تحمل کنند؟
برای شنیدن پاسخ این سؤال با دکتر زهرا شکیبایی، دندانپزشک و متخصص رادیولوژی دهان، فک و صورت به گفتگو نشستیم.
– استفاده از اشعه ایکس برای موارد تشخیصی در زنان باردار جای نگرانی ندارد
این متخصص رادیولوژی فک و صورت، در گفتگو با خبرنگار دندانه، در توضیح خطرات احتمالی پرتوی ایکس برای کلیه افرادی که در معرض آن قرار میگیرند، میگوید: «همه افراد نسبت به اسم اشعه ایکس حساس هستند، اما باید به یک نکته توجه کرد و آن این که این اشعه ۲ کاربرد دارد. در کلینیکهای رادیولوژی از اشعه ایکس بهعنوان ابزاری برای تشخیص استفاده میشود و برای این کار به دوز پایینی از این اشعه با قدرت کم نیاز است. کاربرد درمانی اشعه ایکس در رادیوتراپی و از بین بردن سلولهای سرطانی است که در این موارد از دوز بسیار بالای آن با قدرت بسیار زیاد استفاده میشود.»
او ادامه میدهد: «ما باید این دو را از هم تفکیک کنیم و بدانیم استعمال دوز پایین اشعه ایکس برای موارد تشخیصی برای زنان باردار هیچ جای نگرانی ندارد. در ضمن در رادیولوژی فک و صورت نسبت به سایر رادیولوژیها، احتمال خطر برای زنان باردار حداقل است. چرا که امکان رسیدن اشعه ایکس به ناحیه شکم و محل قرارگیری جنین منتفی است و حتی در برخی دستورالعملهای اروپایی در رادیوگرافی فک و صورت به بستن پیشبند سربی نیازی نیست.»
– پیشبند سربی نگرانی را برای مادران باردار به صفر میرساند
دکتر شکیبایی در بخش دیگری از سخنان خود میگوید: «اگرچه در رادیولوژی فک و صورت، ناحیه شکم در معرض تابش مستقیم اشعه ایکس قرار نمیگیرد، اما حتی اگر احیاناً کوچکترین اشعه پراکنده هم امکان رسیدن به محل جنین را داشته باشد، با بستن پیشبند سربی میتوان این احتمال را به صفر رساند.»
وی ادامه میدهد: «البته مقالاتی وجود دارند که میگویند بهتر است در ماههای اول بارداری رادیوگرافی انجام نشود، اما قطعاً رادیوگرافیهای فک و صورت در آخر صف ممانعتها قرار میگیرند و آنچه بیشتر در ماههای اول منع میشود رادیوگرافیهای ناحیه شکم و لگن است؛ لذا اگر مادر نیاز به رادیوگرافی فک و صورت داشته باشد، قطع بهیقین بارداری نباید بهانهای برای نگرفتن رادیوگرافی باشد. حتی اگر شخصی نادانسته تا ۲۱ عکس داخل دهانی گرفته باشد و بعد متوجه شود باردار است، هیچ مشکلی اعم از مشکلات ژنتیکی، سقط، نارسایی و غیره جنین او را تهدید نمیکند. چرا که امروزه از دستگاههای دیجیتال برای عکسبرداری استفاده میکنیم که دوز اشعه آنها بسیار پایین است و پرتوها به محلی برخورد میکند که ارتباطی با جنین ندارد.»
– آیا لزومی به بستن گردنبند تیروئید برای مادران باردار وجود دارد؟
دکتر شکیبایی، در خصوص بستن گردنبند تیروئید برای زنان باردار توضیح میدهد: «بستن گردنبند تیروئید که بعضی از مادران به آن اصرار دارند به حال جنین تفاوتی نمیکند. البته در برخی مقالات گفته شده تابش اشعه با دوز بالا به تیروئید در دوران بارداری سبب وزن کم نوزاد هنگام تولد میشودکه اینجا لازم است مجدد تأکید کنم دوز تابشی در رادیوگرافی تشخیصی فک و صورت پایین است.»
وی اضافه میکند: «ما در اصل با حفاظهای سربی به مادر کمک میکنیم تا احساس امنیت و آرامش کند وگرنه میدانیم که پرتوهای تشخیصی در دندانپزشکی همیشه نسبت به سایر اشکال تشعشعات پزشکی ایمنتر بودهاند. به هر حال اگر بخواهیم برای اطمینان مادر برای او گردنبند تیروئید ببندیم، بستن آن برای عکسهای تک دندان مقدور است، اما اگر تصمیم داشته باشیم تصویربرداری پانورامیک انجام دهیم، با این کار نیمی از عکس مخدوش میشود.»
– پرتوهایی که در زندگی روزمره در معرض آنها هستیم
این رادیولوژیست فک و صورت، در پایان تأکید میکند: «همه ما روزانه از طرف محیط اطراف در معرض پرتوهای یونیزان هستیم. در رادیوگرافی پانورامیک، یعنی عکس از تمام فک که آن را به نام OPG میشناسیم، دوز اشعهای که به فرد تابانده میشود حولوحوش ۹ تا ۲۴ میکروسیورت است که اگر بخواهیم بسته به نوع دستگاه، آن را با اشعههایی که از محیط افراد در زندگی روزمره به فرد ساطع میشود معادلسازی کنیم، مانند آن است که فرد بین ۱ تا ۳ روز در معرض تشعشعات محیط زندگی خود قرار گرفته باشد. این میزان برای رادیوگرافی عکس تک دندان معادل ۸ میکروسیورت و معادل ۱ روز قرار گرفتن در معرض تشعشعات محیط بیرونی است.»
منبع:دندانه